ရင်းမြစ်: The Spectre - တပ္ဦးဂ်ာနယ္
ဘာသာေရးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ မာ့စ္၀ါဒီတေယာက္အေနနဲ႔၊ လီနင္ရဲ႕ေရးသားခ်က္ေတြထဲက သက္ဆိုင္ရာ စာေတြ စုထုတ္ထားတဲ့ ဘာသာေရး ဆိုတဲ့ စာအုပ္ကို ၁၉၃၃ မွာ နယူးေယာက္မွာ ထုတ္တယ္။ လန္ ဒန္မွာ ၂၀၁၂ မွာ ျပန္ထုတ္တယ္။ အဲဒီထဲက စာတခ်ိဳ႕ကို ေကာက္ႏုတ္ပီး၊ မာ့စ္၀ါဒီေတြ ဘာသာေရးကို ဘယ္လို ျမင္သလဲ၊ ဘာသာေရး လြတ္လပ္ခြင့္ကို ဘယ္လို လက္ခံထားသလဲ၊ မာ့စ္၀ါဒီေတြဟာ ဘာသာမဲ့ေတြ ျဖစ္တယ္ ဆိုတာကို နည္းနည္းခ်င္း ေရးသြားမယ္။ ဗမာက ဗုဒၶဘာသာ မာ့စ္၀ါဒီၾကီး ေတြနဲ႔ ဗုဒၶဘာသာကို မာ့စ္၀ါဒထည့္ ဟင္းေပါင္းလုပ္ ေမႊခဲ့တဲ့ အညမည မဆလ အစြဲ မကြ်တ္ေသးသူ ေတြ ကိုယ္လက္ခံထားတဲ့ အယူအဆ ႏွစ္ခုဟာ ေရွ႕ေနာက္ညီညႊတ္မႈရွိသလား ျပန္စဥ္းစားႏိုင္ၾကဖို႔ ရည္ရြယ္ပါတယ္။
မာ့စ္ေရာ၊ အိန္ဂယ္ေရာဟာ ရုပ္၀ါဒီေတြပါလို႔ ကိုယ္ဘာသာ လက္ခံထားသူေတြပါ။ ရုပ္၀ါဒ အေတြးအ ေခၚကို ေရးသားရာမွာ ဘာသာေရးနဲ႔ နွီးႏႊယ္ဆင္းသက္လာတဲ့ အေတြးအေခၚေတြကို မာ့စ္တို႔ အရင္ ေ၀ဖန္ခဲ့ရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မာ့စ္က Critique of Hegels Philosophy of Right စာအုပ္မွာ ေရးခဲ့တဲ့ စာသားတခု ရွိတယ္။ ဘာသာေရးကို ေ၀ဖန္တာဟာ ေ၀ဖန္မႈ အားလံုးရဲ႕ အစပဲ (The criticism of religion is the beginning of all criticism)။ အေစာပိုင္းကာလ အလုပ္သမား လႈပ္ရွားမႈေတြတုန္း ကတိုင္၊ အလုပ္သမားထုဟာ ဘာသာေရးကို လက္မခံၾကေတာ့ဘူး။ ဒါေၾကာင့္၊ ဘာသာမဲ့မႈ ဆိုတာ ဥေရာပ ေလဘာပါတီေတြ လက္ေတြ႔ လက္ခံပီးသား အခ်က္ပဲ လို႔ အိန္ဂယ္က ၁၈၇၄ မွာ ေရးတယ္။ အလားတူပဲ၊ လူတန္းစား အက်ိဳးစီးပြားသိစိတ္ ႏိုးၾကားပီးသား ဆိုရွယ္ဒီမိုကရက္ေတြဟာ ဘာသာမဲ့ ေတြ ျဖစ္တယ္လို႔ လီနင္လည္း ၁၉၀၉ မွာ ေျပာတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့၊ အလုပ္သမား လႈပ္ရွားမႈ ရဲ႕ အခုလို ေလာကီဆန္မႈဟာ ယိုယြင္းက်ဆင္းလာတာ ရွိတယ္။
ဆိုရွယ္ဒီမိုကရက္တစ္ ပါတီက ဘူဇ ၀ွာေပါက္စေတြရဲ႕ ေထာက္ခံမႈ ရဖို႔အတြက္ သူတို႔ရဲ႕ ဘာသာေရး ဆႏၵစြဲေတြဘက္ ယိမ္းလာတာ ရွိတယ္။
ဘုရားေက်ာင္းေတာ္ေရးရာနဲ႔ အစိုးရ ေရးရာကို ခြဲျခားထားဖို႔၊ အစိုးရ စာသင္ေက်ာင္းနဲ႔ ဘုရားေက်ာင္း ကို မေရာေထြးဖို႔ ဆိုတဲ့ အခ်က္ေတြကို ဂ်ာမန္ ဆိုရွယ္ဒီမိုကရက္ေတြ ၁၈၆၉ (Eisenach Programme of 1869) မွာ ေဖာ္ျပထားပီးသားပါ။ ဘာသာေရးဟာ ပုဂၢလ ကိစၥ ျဖစ္တယ္ဆိုတာကို ၁၈၇၅ ဆိုရွယ္ လစ္ အလုပ္သမား ပါတီရဲ႕ ဂိုထာပရိုဂရမ္မွာ ပါပီးသားပါ။ ဒါေပမဲ့၊ ဒီအခ်က္က အေခ်ာင္သမားေတြကို တံခါး ဖြင့္ေပးလိုက္သလို ရွိတယ္။ မာ့စ္အေရးအသားမွာက၊ အလုပ္သမား ပါတီေတြဟာ ဆင္ျခင္ ဥာဏ္ကို အယူသီးမႈကေန လြတ္ေျမာက္ဖို႔ ၾကိဳးစားရမယ္လို႔ ေရးထားတာပါ။ ဒီအေတြးအေခၚဟာ ဂ်ာမန္ ဆိုရွယ္ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီ ၁၈၉၁ (Erfurt Programme)မွာလည္း ထပ္ပါပါတယ္။ ဘာသာ ေရး အဖြဲ႔အစည္းနဲ႔ ေလာကီလြန္ ၀ါ ေလာကုတၱရာဆိုင္ရာ အဖြဲ႔အစည္းေတြကို ပုဂၢလ အသင္းအဖြဲ႔ေတြ အျဖစ္ သတ္မွတ္ရမယ္လို႔ ေရးထားပါတယ္။ ဘာသာေရး အသင္းအဖြဲ႔ အားလံုးကို ျခြင္းခ်က္ မရွိ၊ ပုဂၢလ အသင္းအဖြဲ႔အျဖစ္ အစိုးရက မွတ္ယူရမယ္၊ ဒီအဖြဲ႔ေတြဟာ အစိုးရဆီက ျပည္သူ႔ရန္ပံုေငြကို ရယူစရာ အေၾကာင္း မရွိ၊ အစိုးရ စာသင္ေက်ာင္းေတြအေပၚ ၾသဇာလႊမ္းမိုးစရာ အေၾကာင္း မရွိဘူး လို႔ အိန္ဂယ္ကလည္း ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့၊ ဆိုရွယ္ဒီမိုကရက္တစ္ ပါတီဟာ အိန္ဂယ္ရဲ႕ လမ္းညႊန္ခ်က္ကို လစ္လ်ဴရႈခဲ့ပါတယ္။
လက္ေတြ႔မွာက်၊ ပါတီက ဒီအခ်က္ကို တလြဲ ဘယ္လို အဓိပၸါယ္ဖြင့္သလဲ ဆိုေတာ့၊ ဘာသာေရးဟာ ပုဂၢလ ေရးရာ ျဖစ္တယ္၊ ဆိုလိုတာက ပါတီ၀င္တေယာက္ ဘာသာေရးသမး ဟုတ္၊ မဟုတ္ ဆိုတာ ဟာ ပါတီကိစၥ မဟုတ္ဘူးလို႔ ယူတယ္။ ဒီမူကို တျခားႏိုင္ငံေတြက ဆိုရွယ္ဒီမိုကရက္တစ္ ပါတီေတြ လည္း လက္ခံက်င့္သံုးလာေတာ့၊ မာ့စ္၀ါဒဟာ ဘာသာေရးကို မဆန္႔က်င္ဘူး ဆိုတဲ့၊ အဓိပၸါယ္ေရာက္ သြားတယ္။ ဒါ့အျပင္၊ အေမရိက ဆိုရွယ္လစ္ပါတီနဲ႔ အဂၤလန္က အင္ဒီပန္ဒန္႔ ေလဘာပါတီေတြက ေခါင္းေဆာင္ေတြ ဆိုရင္၊ သူတို႔ရဲ႕ ဆိုရွယ္လစ္ မူေတြဟာ ဘာသာေရးက ဆင္းသက္လာတာလို႔ ဆိုတဲ့ အထိ ျဖစ္လာတယ္။ ဒီေတာ့၊ အေခ်ာင္သမားေတြေၾကာင့္၊ ဆိုရွယ္လစ္၀ါဒရဲ႕ အေျခခံမူေတြဟာ အလုပ္သမားထုၾကား အယူသည္းမႈကို ေမြးျမဴေပးဖို႔လို ျဖစ္လာတယ္။ စစ္ပီးကတည္းကတိုင္ ဆိုရွယ္ ဒီမိုကရက္ေတြဟာ မာ့စ္၀ါဒကို ျငင္းပယ္ပီး၊ ဘာသာေရးဘက္ ဦးလွည့္လာၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္၊ ဘာ သာေရးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ကြန္ျမဴနစ္ေတြရဲ႕ သေဘာထားကို ျပန္ေဖာ္ျပဖို႔ လိုလာျပီ။
ဒီသေဘာတရားကို၊ လီနင္ရဲ႕ စာတခ်ိဳ႕ကို ကိုးကားပီး ေရွ႕ေဆာင္းပါးေတြမွာ အေသးစိတ္ ဆက္ေရး သြားပါမယ္။ ၁၉၀၂-၁၉၂၂ အတြင္း လီနင္ ေရးသားခ်က္တခ်ိဳ႕ကို ေကာက္ႏုတ္ေျပာသြားမွာပါ။ ၁၉၀၈ မွာ လီနင္ေရးတဲ့ (Materialism and Empiriocriticism) မွာဆို၊ ဘသာေရး အျမင္ေတြ ကဲေနတဲ့ အိုင္ ဒီရယ္လစ္ ဒႆနေတြကို ေ၀ဖန္ထားတာ ဖတ္ရမယ္။ ေခတ္သစ္ အလုပ္သမား လႈပ္ရွားမႈေတြရဲ႕ ဘာ သာေရးအေပၚ သေဘာထားပံု၊ ဇာဘုရင္ေခတ္ ဒူးမားလႊတ္ေတာ္မွာ ဘာသာေရးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေဆြး ေႏြးျငင္းခံုခ်က္၊ လစ္ဘရယ္ဘူဇ၀ွာေတြနဲ႔ ေခတ္ေနာက္ျပန္ဆြဲသမား ဘုရားေက်ာင္းေတြရဲ႕ ေခတ္ေနာ က္ျပန္ဆြဲ အယူအဆေတြ၊ ပါတီတြင္း ပါတီျပင္ ဘာသာမဲ့မႈကိုယ္စား တရစပ္ တိုက္ပြဲ၀င္ရတာေတြကို ေရးသြားပါမယ္။ ဘာသာမဲ့နဲ႔ ရုပ္၀ါဒီေတြအတြက္ ညီညႊတ္ေရး တပ္ဦး လိုအပ္ပံု၊ ေတာ္စတြိဳင္းရဲ႕ ဘာ သာေရးအေျခခံ အေတြးအေခၚေတြေပၚ ေ၀ဖန္ခ်က္၊ လယ္သမားထုရဲ႕ ေတာ္လွန္ေရးမွာ အေရးပါပံု ေတြကိုလည္း ေရးသြားပါမယ္။
လီနင္ ေရးသားခ်က္ေတြကို အေသးစိတ္ မေျပာခင္၊ အႏွစ္ခ်ဳပ္ ျပရရင္ (၁) ဘာသာမဲ့မႈဟာ မာ့စ္၀ါဒရဲ႕ တရား ကိုယ္သေဘာပဲ၊ ဒီ့အတြက္ လူတန္းစား အက်ိဳးစီးပြားသိစိတ္ ႏိုးၾကားသူ မာ့စ္၀ါဒအေျချပဳ ပါတီ ဟာ ဘာသာ မဲ့မႈအတြက္ ၀ါဒျဖန္႔တာ လုပ္ရမယ္။ (၂) ဘုရားေက်ာင္းေရးရာနဲ႔ အစိုးရေရးရာ မေရာ ေထြးေရး၊ ဘုရား ေက်ာင္းနဲ႔ အစိုးရစာသင္ေက်ာင္း မေရာယွက္ေရးကို ေတာင္းဆိုရမယ္။ (၃) အလုပ္သမား လူတန္းစားကို စည္းရံုးဖို႔ ဆိုတာ သူတို႔ရဲ႕ ေန႔တဓူ၀ စီးပြားေရး၊ ႏိုင္ငံေရး အက်ိဳးစီးပြားေတြနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ စည္းရံုးဖို႔ပဲ၊ ဒီအက်ိဳး စီးပြားေတြကို ကာကြယ္စည္းရံုးတာဟာ ဘာသာမဲ့မႈ ၀ါဒျဖန္႔တာနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ပီး၊ ဂရုတစိုက္ စည္းရံုးရမယ္။ (၄) အလုပ္သမားထုရဲ႕ ဘာသာေရးကေန အဆံုးစြန္ လြတ္ ေျမာက္မႈဟာ အလုပ္သမား ေတာ္လွန္ေရး ပီးလို႔၊ ကြန္ျမဴနစ္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာသာ ေပၚေပါက္လာ လိမ့္မယ္၊ ဒါေပမဲ့ ဒါဟာ ဘာသာမဲ့မႈအတြက္ ၀ါဒျဖန္႔ခ်ိေရးကို ေဘးခ်ိတ္ထားရမယ္လို႔ မဆိုလိုပါဘူး။
လီနင္ရဲ႕ ဆိုရွယ္လစ္၀ါဒနဲ႔ ဘာသာေရး
လက္ရွိ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းဟာ ေျမရွင္ၾကီးေတြနဲ႔ အရင္းရွင္ လူတန္းစား လက္တဆုပ္စာက အလုပ္သမား လူတန္း စား လူမ်ားစုၾကီးကို ေသြးစုပ္အျမတ္ထုတ္မႈအေပၚ လံုး၀ အေျခခံထားတယ္။ ဒါဟာ ကြ်န္လူ႔အ ဖြဲ႔အစည္းသာ ျဖစ္တယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့၊ လြတ္လပ္တဲ့ အလုပ္သမားေတြဟာ သူတို႔ တဘ၀လံုးကို အရင္းရွင္ေတြ အျမတ္ထုတ္ဖို႔ ပံုအပ္ထားရေပမဲ့၊ သူတို႔အတြက္ေတာ့ ၀မ္းစာေလာက္ငရံုေလာက္ပဲ ရရွိတယ္။ ဒီေလာက္င ရံုေလာက္ ေပးထားရတာဟာလဲ အရင္းရွင္ရဲ႕ ကြ်န္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းကို ဆက္လက္ ထိန္းသိမ္းကာကြယ္ထား ႏိုင္ဖို႔ပဲ ျဖစ္တယ္။
အလုပ္သမားေတြ စီးပြားေရးအရ ဖိႏွိပ္ခံရမႈေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရးအရ ဖိႏွိပ္ခံရမႈနဲ႔ အလုပ္သမားထုၾကီးရဲ႕ စိတ္ပိုင္း၊ ကိုယ္က်င့္တရားပိုင္းဘ၀ ေမွာင္မဲၾကမ္းတမ္းပီး၊ လူမႈေရးအရပါ သိမ္ငယ္ အရွက္ရစရာမ်ိဳး ေတြ ျဖစ္လာတယ္။ စီးပြားေရးအရ လြတ္ေျမာက္ႏိုင္ဖို႔ အလုပ္သမားေတြမွာ ႏိုင္ငံေရးအရ လြတ္လပ္ ခြင့္ အနည္းနဲ႔ အမ်ားဆိုသလို ရွိေကာင္းရွိႏိုင္ေပမဲ့၊ အရင္းရွင္စနစ္ကို မျဖိဳခ်ႏိုင္သေရြ႕ေတာ့၊ ဘယ္လို လြတ္လပ္ခြင့္ကမွ သူတို႔ရဲ႕ ဆင္းရဲ မြဲေတမႈ၊ အလုပ္လက္မဲ့ျဖစ္မႈနဲ႔ အဖိႏွိပ္ခံရမႈေတြ ကင္းပေပ်ာက္ကင္း ေအာင္ လုပ္ေပးႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူး။ ဘာသာေရးက အလုပ္သမားထုအေပၚ ၀န္ထုပ္၀န္ပိုးလို ခြစီး ထားတဲ့ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာအရ ဖိႏွိပ္ထားမႈ ပံုစံေတြ ထဲက ဖိႏွိပ္မႈပံုစံတမ်ိဳးပဲ။ လူထုရဲ႕ ဘ၀ဟာ တျခားသူ အတြက္ ထာ၀ရ အလုပ္ လုပ္ေပးေနရတာ၊ လိုအပ္ခ်က္ ေတြ ရွိေနတာ၊ ကူရာကယ္ရာမဲ့တာေတြနဲ႔ ဖိစီးခံထားရတယ္။ အရိုင္းအစိုင္းေတြ သဘာ၀ရဲ႕ လွ်ိဳ႕၀ွက္ခ်က္ေတြ သိႏိုင္စြမ္းမရွိခင္က ဘုရားသခင္၊ နတ္ဆိုး၊ အံ့ၾသဘနမ္းနဲ႔ အလားတူ အေၾကာင္းအရာေတြကို ဖန္တီးယံုၾကည္ လိုက္ၾကသလိုပဲ၊ ေသြးစုပ္ အျမတ္ထုတ္ခံ လူထုဟာ ေသြးစုပ္အျမတ္ထုတ္သူေတြကို ဆန္႔က်င္တိုက္ပြဲ ၀င္ႏိုင္စြမ္း မရွိတဲ့အခါ၊ ေသလြန္ပီး ေနာက္ဘ၀မွ ပိုေကာင္းတဲ့ ဘ၀မ်ိဳး ရရွိေရး ဆိုတာကို ဖန္တီးလာၾကတယ္။
ဘ၀တေလွ်ာက္လံုး လိုတာမရ ဘ၀နဲ႔ ရွင္သန္ပီး အလုပ္ လုပ္ေနရသူေတြကို လက္ရွိဘ၀မွာ နာခံဖို႔၊ သည္းခံဖို႔နဲ႔ ေသပီးေနာက္ဘ၀ ေကာင္းကင္ဘံုမွ စည္းစိမ္ခံဖို႔ ဘာသာေရးက သင္ၾကားေပးေနတယ္။ ဒါေပမဲ့၊ တျခားသူေတြ ရဲ႕ လုပ္အားနဲ႔ ရွင္သန္ေနသူေတြကိုက်ေတာ့၊ လက္ရွိေလာကမွာ အလွဴအတန္း လုပ္ဖို႔ တိုက္တြန္းျခင္းအားျဖင့္၊ ေသြးစုပ္အျမတ္ထုတ္သူအျဖစ္ သူတို႔ရဲ႕ ျဖစ္တည္ေနမႈကို ေစ်းေပါေပါနဲ႔ တရားနည္းလမ္းက်ေၾကာင္း သက္ေသ ထူဖို႔ လုပ္ေပး၊ ေကာင္းကင္ဘံုက စည္းစိမ္အတြက္ ေစ်းႏႈန္း အသင့္အတင့္ လက္မွတ္ေရာင္းေပးတာမ်ိဳး ဘာသာေရးက လုပ္ေနတယ္။ ဘာသာေရးဟာ လူေတြအတြက္ ဘိန္းပဲ။ အရင္းရွင္ေတြရဲ႕ ေက်းကြ်န္ျဖစ္ေနသူ ေတြကို သူတိုရဲ႕ လူသားပံုရိပ္နဲ႔ လူသား အျဖစ္ ရွင္သန္ထိုက္တဲ့ ဘ၀တခု လိုလားခ်က္ေတြကို ဖံုးကြယ္ေဖ်ာက္ ဖ်က္ေစတဲ့ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ မူးယစ္ရည္တမ်ိဳးပဲ။
ဒါေပမဲ့၊ ကိုယ္ဟာ ကြ်န္အျပဳခံေနရမႈကို သေဘာေပါက္လာပီး၊ လြတ္ေျမာက္ေရးအတြက္ တိုက္ပြဲ၀င္ ေနသူ ကြ်န္ဟာ ကြ်န္အျဖစ္ကေန ငါးဆယ္ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ လြတ္ေျမာက္ပီး ျဖစ္တယ္။ စက္ရံုအ လုပ္ရံုၾကီးေတြက ေမြးထုတ္ပီး၊ ျမိဳ႕ျပဘ၀က ဥာဏ္အလင္းဖြင့္ေပးလိုက္တဲ့၊ လူတန္းစား အက်ိဳးစီးပြား သိစိတ္ႏိုးၾကားပီးသား ေခတ္သစ္ အလုပ္သမားကေတာ့၊ ဘာသာေရး အယူစြဲေတြကို စြန္႔လႊတ္ႏိုင္ျပီ။ ေကာင္းကင္ဘံုကို ဘုန္း ေတာ္ၾကီးေတြနဲ႔ ဘူဇ၀ွာ တယူသန္ေတြအတြက္ ခ်န္ထားခဲ့ပီ။ ခုေလာကမွာပဲ သူအတြက္ ပိုေကာင္းတဲ့ ဘ၀ကို ပိုင္ဆိုင္ႏိုင္ေရး ၾကိဳးစားေနျပီ။ ကေန႔ေခတ္ အလုပ္သမား လူတန္း စားဟာ ဆိုရွယ္လစ္၀ါဒကို လက္ခံပီး၊ သိပၸံလက္နက္နဲ႔ ဘာသာေရး ျမဴႏွင္းအမိုက္အေမွာင္ကို ရွင္းလင္း၊ ေသပီးေနာက္ဘ၀ ယံုၾကည္မႈကေန အလုပ္ သမားေတြကို လြတ္ေျမာက္ေစျခင္းအားျဖင့္၊ ခုဘ၀ ခုေလာကမွာပဲ ပိုေကာင္းမြန္တဲ့ ဘ၀အတြက္ တိုက္ပြဲ ၀င္ေနၾကျပီ။
ဘာသာေရးဟာ လူေတြရဲ႕ ပုဂၢလယံုၾကည္ကိုးကြယ္မႈ ကိစၥသာ ျဖစ္ရမယ္ဆိုတဲ့ စကားမွာ ဆိုရွယ္လစ္ ေတြရဲ႕ ဘာသာေရးအေပၚ သေဘာထားကို ေဖာ္ျပပီးပါျပီ။ ဒါေပမဲ့၊ နားလည္မႈ မလြဲလို႔ ဒီစကားရဲ႕ အဓိပၸါယ္ကို တိတိ က်က် အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဖို႔ လိုပါတယ္။ ဘာသာေရးဟာ ပုဂၢကိစၥသာ ျဖစ္ရမယ္လို႔ က်ေနာ္တုိ႔ ေျပာတာက အစိုးရ ပိုင္းနဲ႔ ဆက္စပ္လို႔ ပတ္သက္မႈ မရွိရဘူးလို႔ ဆိုလိုတာပါ။ ဒါေပမဲ့၊ ပါတီနဲ႔ ပတ္သက္ လာရင္ေတာ့၊ ဘာသာေရး ဟာ ပုဂၢေရးရာလို႔ က်ေနာ္တို႔ လက္ခံလို႔ မရပါဘူး။ ဘာသာေရးဟာ အစိုးရ နဲ႔ ဆက္ႏႊယ္ပတ္သက္မႈ မရွိရဘူး။ ဘာသာေရး အသင္းအဖြဲ႔ေတြဟာ အစိုးရ အာဏာပိုင္နဲ႔လည္း ဆက္ႏႊယ္ပတ္သက္မႈ မရွိရဘူး။ လူတိုင္းဟာ ကိုယ့္စိတ္ၾကိဳက္ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္ႏိုင္ခြင့္ အျပည့္အ၀ ရွိရမယ္။ ဘာသာမဲ႔လို ဘာသာေရး မဟုတ္တာကိုလည္း ယံုၾကည္ခြင့္ ရွိရမယ္။ ဆိုရွယ္လစ္ေတြအ တြက္ေတာ့ ဘာသာမဲ့ျဖစ္ဖို႔ဟာ စည္းမ်ဥ္းအရ လိုအပ္ခ်က္တခုပဲ။ ဘာသာေရး ယံုၾကည္မႈကို အေျခခံ ပီး၊ ႏိုင္ငံသားေတြကို ခြဲျခားဆက္ဆံတာဟာ လံုး၀ သည္းခံႏိုင္စရာ မရွိဘူး။ အစိုးရ ရံုးစာရြက္စာတမ္းေတြမွာ ႏိုင္ငံသားတေယာက္ရဲ႕ ဘာသာေရး ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈကို ေဖာ္ျပတာ ကိုေတာင္ လံုး၀ ပယ္ဖ်က္ပစ္ရမယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ ဘုရားေက်ာင္းအျဖစ္ အစိုးရဘ႑ာထဲက ေထာက္ပံ့တာမ်ိဳး လံုး၀ မလုပ္ သင့္သလို၊ ေလာကီလြန္ ေလာကုတၱရာဆိုင္ရာ ဘာသာေရးအသင္းအဖြဲ႔ေတြကို အစိုးရ ေထာက္ပံ့ ေငြ ေပးတာလည္း လံုး၀ မလုပ္သင့္ဘူး။ ဒီအသင္းအဖြဲ႔ေတြဟာ အစိုးရနဲ႔ ကင္းရွင္းတဲ့၊ စိတ္ကူကိုယ္တူ ႏိုင္ငံ သားေတြနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းထားတဲ့ လြတ္လပ္တဲ့ အသင္းအပင္းမ်ိဳးသာ ျဖစ္ရမယ္။
ပေဒသရာဇ္ေခတ္က ဘုရားေက်ာင္းေတာ္ဟာ အစိုးရေပၚ မွီခိုရပ္တည္ခဲ့တယ္။ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈ မတူသူကို ရွာေဖြႏွိပ္ကြပ္တဲ့ အလယ္ေခတ္ ဥပေဒေတြ (တခ်ိဳ႕ဟာ ရာဇသတ္ၾကီး ဥပေဒနဲ႔ ျပစ္မႈ ဥပေဒ စာအုပ္ေတြမွာ ရွိေနဆဲ)ေအာက္မွာ ရုရွားႏိုင္ငံသားေတြ ေနထိုင္ခံရပီး၊ ယံုၾကည္မႈ မယံုၾကည္မႈ အတြက္ အျပစ္ေပးခံရ၊ ကိုယ့္လြတ္လပ္စြာ ဆင္ျခင္ပိုင္ခြင့္ကို အခ်ိဳးေဖာက္ခံရ ေနထိုင္ခံရတယ္။ တဆက္တည္းမွာပဲ၊ အစိုးရ လုပ္ငန္း ေဆာင္တာေတြနဲ႔ ျပည္သူ႔ ဘ႑ာေငြေတြဟာ ႏိုင္ငံေတာ္ အသိ အမွတ္ျပဳ ဘုရားေက်ာင္းရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္ တာေတြနဲ႔ ဆက္ႏႊယ္ေနခဲ့တယ္။ (အထက္က ဆိုခဲ့ပီး) ဘာသာေရး လြတ္လပ္ခြင့္ေတြ ရွိမွသာလွ်င္ ဒီအရွက္ ရစရာ အတိတ္ဆိုးကို နိဂံုးသတ္ေပးႏိုင္လိမ့္မယ္။ ဘုရားေက်ာင္းေတာ္ ကိစၥရပ္ေတြနဲ႔ အစိုးရ လုပ္ငန္းေဆာင္ တာေတြ မေရာယွက္ဘဲ လံုး၀ ကင္းကင္း ရွင္းရွင္း ခြဲျခားထားေရးဟာ ဆိုရွယ္လစ္ အလုပ္သမား လူတန္းစား ေတာင္းဆိုေနတဲ့ ေခတ္သစ္ အစိုးရနဲ႔ ေခတ္သစ္ ဘုရားေက်ာင္းေတာ္မ်ိဳးပဲ ျဖစ္တယ္။
ရုရွားေတာ္လွန္ေရးဟာ ႏိုင္ငံေရး လြတ္လပ္မႈအတြက္ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္တဲ့ အစိတ္အပိုင္းတခုအျဖစ္ အခု ေတာင္းဆိုခ်က္ေတြကို လက္ေတြ႔ အသက္၀င္ေအာင္ လုပ္ရမယ္။ ပေဒသရာဇ္ သက္ဦးဆံပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးက ဘုန္းေတာ္ၾကီးေတြၾကား မေက်မခ်မ္း၊ မျငိမ္မသက္ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေနေပမဲ့၊ ရုရွား ေတာ္လွန္ေရးဟာ အေျခအေန ေကာင္းတဲ့ အေနအထားမွာ ရွိပါတယ္။ အယူသည္း ရုရွားဘုန္းၾကီး ေတြ ဘယ္ေလာက္ စက္ဆုပ္ ပါေစ၊ ဘယ္ေလာက္ မိုက္မဲပါေစ၊ ေခတ္ေဟာင္း ရုရွား ပေဒသရာဇ္စနစ္ ျပိဳက်မႈေၾကာင့္ အခုေနခါမွာ သူတို႔ေတြ (မိုက္မဲမႈေတြကေန) ႏိုးထေနၾကပါျပီ။ သူတို႔ေတြဟာ လြတ္လပ္မႈ ေတာင္းဆိုေရး တိုက္ပြဲမွာ ပါ၀င္ပီး၊ ျဗဴရို ကရက္ အေလ့အထနဲ႔ ဘုရားသခင္ရဲ႕ ေက်းကြ်န္ေတြ အေပၚ ရဲတပ္သားေတြ ေစာင့္ၾကည့္ေထာက္လွမ္းမႈကို ဆန္႔က်င္ေနၾကပါျပီ။ က်ေနာ္တို႔ ဆိုရွယ္လစ္ ေတြဟာ ဒီလႈပ္ရွားမႈေတြကို ကူညီပီး၊ ဘုန္းၾကီးေတြရဲ႕ ရိုးရိုးသားသား ေတာင္းဆိုခ်က္ေတြ ပီးေျမာက္ ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးရပါမယ္။
လြတ္လပ္မႈနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ သူတို႔ေတြ ေျပာတဲ့ စကား တည္ေအာင္၊ ဘာသာေရးနဲ႔ ရဲတပ္သာေတြၾကား ဆက္ႏႊယ္မႈကို ျပတ္ျပတ္သားသား ျဖတ္ေတာက္ေအာင္ ေတာင္း ဆိုရပါမယ္။ ခင္ဗ်ားတို႔ အမွန္တကယ္ ရိုးရိုးသာသား ဆိုရင္၊ ဘုရားေက်ာင္းေတာ္ ေရးရာနဲ႔ ႏိုင္ငံေတာ္ ေရးရာကို လံုး၀ ခြဲျခားထားေရး၊ အစိုးရ စာသင္ေက်ာင္းနဲ႔ ဘုရားေက်ာင္း သင္ၾကားမႈကို လံုး၀ ခြဲျခား ထားေရး၊ ဘာသာေရးဟာ ပုဂၢလေရးရာအျဖစ္ လံုး၀ လက္ခံေရးအတြက္ ရပ္တည္ရမယ္။ မဟုတ္ ရင္ ေတာ့၊ ခင္ဗ်ားတို႔ဟာ ေရွ႕ေနာက္ညီညႊတ္မႈ ရွိတဲ့ လြတ္လပ္မႈ ေတာင္းဆိုခ်က္ေတြကို ျငင္းပယ္ေနစဲ ျဖစ္ပီး၊ ဘာသာေရး ဖိႏွိပ္မႈ ဥပေဒေတြနဲ႔ အစဥ္အလာရဲ႕ သားေကာင္းအျဖစ္ကေန မလြတ္ေျမာက္ ေသးဘူး၊ အစိုးရ လုပ္ငန္းနဲ႔ ျပည္သူ႔ဘ႑ာကို မွီခိုရပ္တည္ေနစဲျဖစ္ပီး၊ ခင္ဗ်ားတို႔ ဘာသာေရးရဲ႕ စိတ္ဓာတ္ေရးရာ လက္နက္ကို မယံုၾကည္ဘဲ အစိုးရဆီက လာဘ္ယူျမဲ ယူေနစဲျဖစ္တယ္။ ဒီလို ဆိုရင္ေတာ့ လူတန္းစား အက်ိဳးစီးပြား သိစိတ္ႏိုးၾကားပီးသား ရုရွားတႏိုင္ငံလံုးက အလုပ္သမားေတြဟာ ခင္ဗ်ားတို႔ အေပၚ မညွာမတာ စစ္ေၾက ညာရလိမ့္မယ္။
ဆိုရွယ္လစ္ အလုပ္သမား ပါတီနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ေတာ့ ဘာသာေရးဟာ ပုဂၢေရးရာ မဟုတ္ဘူး။ က်ေနာ္ တို႔ ပါတီ ဟာ အလုပ္သမား လူတန္းစား လြတ္ေျမာက္မႈအတြက္ တိုက္ပြဲ၀င္ေနတဲ့၊ လူတန္းစား အက်ိဳးစီးပြားသိစိတ္ ႏိုးၾကားပီးသား ပါတီအသင္းအဖြဲ႔ပဲ။ ဒီလိုအသင္းအဖြဲ႔မ်ိဳးဟာ ပါတီတြင္း လူတန္းစား သိစိတ္မဲ့မႈ၊ ဘာသာေရး ယံုၾကည္ခ်က္ပံုစံနဲ႔ မိုက္မဲေ၀၀ါးမႈေတြကို ဘာသိဘာသာ လက္ခံထားလို႔ မရဘူး။ ဘာသာေရး ျမဴႏွင္းအေမွာင္ တိုက္ကို အေတြးအေခၚသန္႔သန္႔တခုတည္း၊ အေတြးေခၚ လက္နက္ တခုတည္း အသံုးျပဳပီး၊ ပါတီသတင္းစာနဲ႔ ပါတီစည္းရံုးေရးကတဆင့္ တိုက္ဖ်က္ရမယ္။ အလုပ္သမားထုကို ဘာသာေရးေတြေ၀မႈေတြကေန ဆန္႔က်င္ တိုက္ပြဲ၀င္ဖို႔ ရုရွားဆိုရွယ္ဒီမိုကရက္တစ္ ေလဘာ ပါတီကို က်ေနာ္တို႔ ထူေထာင္ခဲ့တာပဲ။ က်ေနာ္တို႔အတြက္ အေတြးအေခၚ တိုက္ပြဲဟာ ပုဂၢလ ေရးရာ မဟုတ္ဘူး။ ပါတီတခုလံုး ေရးရာ၊ အလုပ္သမား လူတန္းစားထု တခုလံုး ေရးရာ ျဖစ္တယ္။
ဒါဆို၊ ပါတီေၾကညာစာတမ္းမွာ က်ေနာ္တို႔ဟာ ဘာသာမဲ့ေတြပါလို႔ ဘာေၾကာင့္ မေၾကညာရသလဲ။ ခရစ္ရွန္နဲ႔ တျခား ဘုရားသခင္ ယံုၾကည္သူေတြကို ပါတီထဲ ဘာေၾကာင့္ ၀င္ခြင့္ျပဳသလဲ။ ဒီေမးခြန္းကို ေျဖရာမွာ၊ ဘာသာ ေရး ျပႆနာကို ဘူဇ၀ွာ ဒီမိုကရက္ေတြနဲ႔ ဆိုရွယ္ ဒီမိုကရက္ေတြၾကား ကြဲျပားျခား နက္ခ်က္ကိုပါ ရွင္းျပရ လိမ့္မယ္။ က်ေနာ္တို႔ ပါတီေၾကညာစာတမ္းဟာ သိပၸံနည္းက်၊ ရုပ္၀ါဒ ကမၻာ့အျမင္မွာ အေျခခံထားတယ္။ ဒါ ေၾကာင့္၊ ပါတီေၾကညာစာတမ္းကို ရွင္းျပတဲ့အခါမွာ၊ ဘာသာေရး ျမဴႏွင္း အေမွာင္တိုက္ရဲ႕ စီးပြားေရးနဲ႔ သမိုင္း ေၾကာင္းေရးရာ ဇာစ္ျမစ္ကိုပါ ရွင္းျပဖို႔ လိုအပ္တယ္။ ပါတီ ၀ါဒျဖန္႔ခ်ိမႈမွာ ဘာသာမဲ့မႈအတြက္ ၀ါဒျဖန္႔ခ်ိမႈပါ မျဖစ္ မေန ပါရပါတယ္။ ပေဒသရာဇ္ အစိုးရ အခုထိ ႏွိပ္ကြပ္ တားျမစ္တဲ့ စာေပေတြဟာ ပါတီလုပ္ငန္းရဲ႕ လုပ္ငန္းစဥ္ တခု ျဖစ္လာရပါမယ္။ တခါတုန္းက ဂ်ာမန္ ဆိုရွယ္ဒီမိုကရက္ေတြကို အိန္ဂယ္ အၾကံေပးခဲ့သလို၊ ၁၈ ရာစု ျပင္သစ္ ဥာဏ္အလင္းပြင့္ေခတ္ စာေပေတြနဲ႔ ဘာသာမဲ့ေတြရဲ႕ စာေတြကို ဘာသာျပန္ပီး၊ အက်ယ္အျပန္႔ ျဖန္႔ ေနပါတယ္။
ဒါေပမဲ့၊ ဘာသာေရး ျပႆနာကို ဘူဇ၀ွာေတြ လုပ္သလို၊ လူတန္းစား တိုက္ပြဲနဲ႔ ကင္းကြာပီး ေျဖရွင္း တဲ့ အမွားမ်ိဳးထဲ ဘယ္လို အေျခအေနမွာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ မက်ေရာက္ဖို႔ လိုပါတယ္။ တရစပ္ အဖိႏွိပ္ခံလာရ တဲ့ အလုပ္ သမားထုရဲ႕ ဘာသာေရး ဆႏၵစြဲအျမင္ေတြကို ၀ါဒျဖန္႔ခ်ိေရး သက္သက္နဲ႔ အစြဲခြ်တ္ေပးႏိုင္မယ္ ဆိုတဲ့ အေတြး ဟာ အေတာ္ မိုက္မဲရာက်ပါတယ္။ လူသားေတြကို ၀န္ထုပ္၀န္ပိုးလို ဖိစီးထားတဲ့ ဘာသာေရး လွည္းတံပိုးဟာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတြင္း စီးပြားေရးအရ အဖိႏွိပ္အျမတ္ထုတ္ခံရမႈက ထြက္ ေပၚလာတဲ့ ထြက္ကုန္ သို႔မဟုတ္ ဒီအေျခအေနကို ထင္ဟပ္ေပးေနမႈ ဆိုတာကို ထည့္မစဥ္းစားရင္ ဘူဇ၀ွာေတြရဲ႕ အျမင္က်ဥ္းေျမာင္းမႈမ်ိဳးပါပဲ။ လက္ကမ္းစာေစာင္ ဘယ္ေလာက္ မ်ားမ်ားနဲ႔ ၀ါဒျဖန္႔ျဖန္႔၊ ဘယ္ေလာက္ပင္ တရားေဟာေဟာ အလုပ္ သမားထုကို အသိဥာဏ္ပြင့္ေအာင္ မလုပ္ႏိုင္ပါဘူး။
အရင္းရွင္စနစ္ရဲ႕ အေမွာင္ထု အင္အားကို အလုပ္သမားထု ကိုယ္တိုင္ ဆန္႔က်င္တိုက္ပြဲ၀င္မွသာလွ်င္ သူရဲ႕ ဥာဏ္အလင္း ပြင့္ပါလိမ့္မယ္။ ေကာင္းကင္ဘံု နတ္နည္းကို အလုပ္သမားထုေတြ တညီတညႊတ္ တည္း ယံုၾကည္ေနတာထက္၊ အခု လက္ေတြ႔ ေလာကမွာ ေကာင္း ကင္နတ္ဘံု ဖန္တီးတည္ေဆာက္ နိုင္ေရးအတြက္ အဖိႏွိပ္ခံေတြ ေတာ္လွန္ေရး တိုက္ပြဲမွာ ညီညႊတ္မႈက ပိုအခ ရာက်ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္၊ ဘာသာမဲ့မႈ ဆိုတာကို က်ေနာ္တို႔ ပါတီေၾကညာစာတမ္းမွာ မထည့္တာ၊ မထည့္သင့္တာပါ။ ဒါေၾကာင့္၊ ေခတ္ေဟာင္းက ဘာသာေရးဆႏၵစြဲအျမင္ မကင္းေသးသူေတြ ပါတီနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္လာရင္ က်ေနာ္တို႔ မတားျမစ္တာ၊ မပိတ္ပင္သင့္တာပါ။ သိပၸံနည္းက် ကမၻာအျမင္ကို က်ေနာ္တို႔ အျမဲ ေဟာ ေျပာပီး၊ ခရစ္ ရွန္အယူအဆ အမ်ိဳးမ်ိဳးရဲ႕ ေရွ႕ေနာက္ မညီညႊတ္မႈေတြကို တိုက္ခိုက္သြားဖို႔ဟာ က်ေနာ္ တို႔အတြက္ လိုအပ္ပါ တယ္။ ဒါေပမဲ့၊ ဒါဟာ ဘာသာေရး ျပႆနာကို ေရွ႕တန္းတင္ရမယ္လို႔ မဆိုလိုပါ ဘူး။ အဓိပၸါယ္မဲ့ အေတြး အေခၚေတြေၾကာင့္ စီးပြားေရးနဲ႔ ႏိုင္ငံေရး တိုက္ပြဲမွာ ပါ၀င္ေနတဲ့ ေတာ္လွန္ေရး အင္အားစုေတြကို ကြဲေစရ မယ္လို႔ မဆိုလိုပါဘူး။
ေနရာတိုင္းမွာ၊ ေခတ္ေနာက္ျပန္စြဲ ဘူဇ၀ွာေတြဟာ ရုရွားတႏိုင္ငံလံုးက အလုပ္သမားလူတန္းစားေတြ ေတာ္ လွန္ေရး တိုက္ပြဲမွာ ေျဖရွင္းဖို႔ ၾကိဳးစားေနတဲ့ အေျခခံ စီးပြားေရး၊ ႏိုင္ငံေရး ျပႆနာေတြကေန အလုပ္သမားထု အာရံုလႊဲသြားေအာင္၊ ဘာသာေရး ပဋိပကၡေတြ ဖန္တီးဖို႔ ၾကိဳးပမ္းေနၾကတယ္။ အလုပ္သမား လူတန္းစား အင္အားစုကို အင္အားကြဲဖို႔ ဖန္တီးေနတဲ့ ဒီေခတ္ေနာက္ျပန္စြဲ မူ၀ါဒေတြကို က်ေနာ္တို႔က တည္တည္ျငိမ္ျငိမ္၊ စိတ္ရွည္ရွည္နဲ႔ အလုပ္သမားထု ေသြးစည္းေရးအတြက္ ေဟာေျပာ ရင္း၊ သိပၸံအေျချပဳ ကမၻာ့အျမင္ကို ရွင္းျပ ရင္း ဆန္႔က်င္သြားရပါမယ္။ ေတာ္လွန္တဲ့ အလုပ္သမားထု ဟာ ႏိုင္ငံေတာ္ေရးရာနဲ႔ ပတ္သက္လာရင္ ဘာသာ ေရးဟာ ပုဂၢလ ကိစၥဆိုတာကို လက္ခံလာေအာင္ ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ လုပ္ရပါလိမ့္မယ္။ အလယ္ေခတ္ ဘာ သာေရး အေမွာင္တိုက္က ကင္းရွင္းလာတဲ့ နိုင္ငံေရးစနစ္မွာ၊ လူသားထုကို ဘာသာေရးအရ လိမ္ညာမိႈင္း သြင္းထားေစတဲ့ အဓိက လက္သည္ တရားခံ စီးပြားေရးကြ်န္ျပဳမႈကို သုတ္သင္ေရးအတြက္ အလုပ္သမားထုဟာ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ဖြင့္ခ် တိုက္ပြဲ၀င္သြားရပါလိမ့္မယ္။
(လီနင္ရဲ႕ Religion စာအုပ္ကို ကိုးကားျပန္ဆိုတယ္။)
ၾကယ္နီသစ္