Geschreven: 29 november 1886
Bron: Tegen het reformisme, Uitgeverij Progres, Moskou 1990. Een bundel teksten (extracten) rond het thema reformisme
Vertaling: Uitgeverij Progres
Deze versie: Spelling - Voetnoten zijn niet overgenomen
Transcriptie/HTML en contact: Adrien Verlee, voor het Marxists Internet Archive, februari 2009
Laatste bewerking: 09 februari 2009
29 november 1886
De klapper van Henry George heeft natuurlijk een grote hoeveelheid zwendelpraktijken aan het licht gebracht en ik ben blij dat ik er niet bij was. En ondanks alles was die dag een mijlpaal. De Duitsers konden van hun theorie maar geen hefboom maken die de Amerikaanse massa’s in beweging zou kunnen brengen. Ze begrijpen in de meeste gevallen deze theorie zelf niet en interpreteren hem als doctrinair hun dogma’s, als iets wat je uit je hoofd moet leren, en dat is dan genoeg voor alles wat het leven je geeft. Daarom waren de Amerikaanse massa’s gedwongen om hun eigen weg te zoeken en ze vonden deze, naar het schijnt, voorlopig in de ‘Ridders van de Arbeid’, waarvan de verwarde principes en de lachwekkende organisatie kennelijk met hun eigen janboel overeenstemt. Maar naar ik hoor vormen de ‘Ridders van de Arbeid’, vooral in Nieuw-Engeland en het Westen, een kracht van betekenis en tegenover de wreed optredende kapitalisten wordt deze kracht met de dag alsmaar groter. Ik denk dat in hun midden werk aan de winkel is: in deze nog volkomen toegeeflijke massa een kern van mensen opleiden, die het wezen van de beweging en zijn doelstellingen inzien en zelf de leiding overnemen van al is het maar een deel van de huidige ‘orde’, wanneer de onafwendbaar naderende scheuring daar is. Een zwakkere zijde van de ‘Ridders van de Arbeid’ was hun onthouding van politiek, die zonder meer leidde tot de bedriegerij door allerlei Powderly’s e.d. Maar aan deze houding werd een einde gemaakt door het gedrag van de massa’s tijdens de novemberverkiezingen, vooral in New York.
De eerste grote stap van elk opnieuw in beweging komend land moet altijd de organisatie van de arbeiders tot een zelfstandige politieke partij zijn, — het maakt niet uit langs welke weg dat bereikt wordt, als het maar een echte arbeiderspartij is. En die stap is heel wat sneller gedaan dan we hadden kunnen verwachten en daar gaat het om. Het feit dat het eerste programma van de partij nog verward is en vol lacunes zit en dat de leuzen van een H. George gecreëerd hebben, dit alles is een noodzakelijk kwaad, doch een kwaad van voorbijgaande aard. De massa’s moeten de tijd en de gelegenheid hebben zich te ontwikkelen en deze gelegenheid krijgen ze pas wanneer ze een eigen beweging zullen hebben — onverschillig in wat voor vorm, als het maar hun eigen beweging is, waarin ze voorwaarts zullen gaan en leren van hun eigen fouten, van hun eigen bittere ervaring.
De beweging in Amerika bevindt zich nu in de fase die de onze van vóór 1848 kenmerkte; de werkelijk intelligente mensen moeten daar die rol vervullen, die de Communistenbond tot 1848 vervulde in de arbeidersbonden. Alleen gaat dit alles nu in Amerika onvergelijkbaar sneller; dat de beweging zo’n acht maanden na zijn ontstaan zulke resultaten op de verkiezingen hebben behaald, dat is gewoonweg ongehoord. En als er iets ontbreekt, dan zullen de bourgeois dat helpen aanvullen. Nergens ter wereld handelen zij zo smerig en despotisch als bij jullie en jullie rechters zullen moeiteloos de muggenzifters in Bismarcks rijk in hun zak steken. Daar, waar de bourgeois met zulke middelen strijden, komt het snel tot een ontknoping en als we er in Europa geen haast achter zetten zal Amerika ons spoedig inhalen. Maar juist nu is het dubbel noodzakelijk dat daar onder de onzen een groepje mensen is die de theorie en de oude beproefde tactiek door en door beheersen en tevens Engels spreken en schrijven, omdat de Amerikanen door volkomen begrijpelijke historische oorzaken ontzettend zijn achtergebleven in alle theoretische kwesties. Ze hebben dan wel geen middeleeuwse instituten van Europa overgenomen, maar zich wel een hoop middeleeuwse tradities eigen gemaakt: godsdienst, het Engelse (feodale) gewoonterecht, bijgeloof, spiritisme, — kortom, al die prietpraat die de commerciële zaken niet direct in de weg stond en thans heel bruikbaar is om de massa’s af te stompen. Als daar nu mensen zullen zijn met een helder theoretisch denkbeeld, die hun van te voren op de gevolgen van hun eigen fouten kunnen wijzen en hun duidelijk maken dat elke beweging, die niet constant een einddoel voor ogen heeft — de liquidatie van het systeem van loonarbeid, — onvermijdelijk op een dwaalspoor raakt en het onderspit delft, dan zal het mogelijk zijn vele domheden te ontlopen en zal het hele proces aanzienlijk worden verkort. Maar dit alles moet op de Engelse manier geschieden; de typische Duitse karaktertrekken moeten worden afgeworpen en de heren van de Sozialist zijn hier amper toe in staat en die van de Volkszeitung zijn ook alleen kwieker in commerciële zaken
De Amerikaanse novemberverkiezingen hebben in Europa een geweldige indruk achtergelaten. Het feit dat er in Engeland, en in het bijzonder in Amerika, tot nu toe geen arbeidersbeweging was, was de hoogste troef van alle radicale republikeinen, met name in Frankrijk. Nu zijn deze heren definitief de mond gesnoerd; op 2 november stortte de fundering van mijnheer Clemenceau geheel in elkaar; kijk naar Amerika — zo klonk steeds zijn deuntje — waar de echte republiek heerst, daar zijn noch armoede, noch een arbeidersbeweging! Evenzo was het gesteld met de progressisten en ook met de ‘democraten’ in Duitsland en in Engeland, waar hun eigen beweging eveneens vandaag in zijn beginstadium verkeert. Juist het feit dat de beweging zo scherp omlijnd was en zo plotseling en gigantisch is aangewassen, heeft de mensen volledig verdoofd.
Hier heeft enerzijds de totale afwezigheid van concurrentie en anderzijds de domheid van de regering de heren van de Sociaal-Democratische Federatie toegelaten om een positie te bezetten, waarvan ze drie maanden geleden niet eens had durven dromen. Het rumoer, teweeggebracht door het plan voor een processie, die gehouden moest worden na die van de lord mayor op 9 november (het was helemaal niet serieus bedoeld) en daarna het even grote rumoer omtrent de meeting op Trafalgal Square van 21 november, toen daar een concentratie van artillerie zou plaatsvinden maar de regering zich uiteindelijk toch drukte, — dit alles preste de heren van de Sociaal-Democratische Federatie om toch eindelijk, op de 21e, een gewone meeting te houden, zonder holle klanken en pseudo-revolutionaire demonstraties met het onafscheidelijk meemarcherende straatvolk; en de filisters raakten plotseling vervuld van respect voor de mensen die zoveel stof deden opwaaien en zich tegelijkertijd zo keurig gedroegen. En omdat behalve de Sociaal-Democratische Federatie niemand zich bekommert om de werklozen, waarvan het aantal elke winter stijgt, als de zaken in een chronische stagnatie verkeren, en die onder de meest barre omstandigheden leven, — heeft deze dus aan het langste eind getrokken. Nu neemt hier de arbeidersbeweging zijn aanvang — dat is zo zeker als wat — en als in de nabije toekomst de Sociaal-Democratische Federatie hier de vruchten van oogst, dan zal dat komen door de lafheid van de radicalen en de domheid van de Socialistische Liga, die zich met anarchisten ophoudt en ze maar niet van zich af kan schudden en daarom geen tijd heeft om om te zien naar de levende beweging, die zich pal onder zijn neus afspeelt. Hoe lang echter Hyndman & Co. hun huidige, relatief verstandige imago overeind zullen houden valt moeilijk te zeggen. Ik denk dat ze spoedig wel weer grote blunders gaan maken — ze staan ervoor te popelen. En dan zullen ze zien dat dat er bij een serieuze beweging niet ingaat.
Vertaald uit het Duits