Geschreven: januari 1938
Bron: De Nieuwe Fakkel van 28 januari 1938, 4e jaargang, nummer 4. Partijkrant van de Revolutionair Socialistische Arbeiders Partij (RSAP)
Deze versie: Spelling
Transcriptie: Rick Denkers
HTML: Adrien Verlee, voor het Marxists Internet Archive, juli 2007
Waarom te verbergen, dat de voorbereiding van de Vierde Internationale met enorme moeilijkheden gepaard gaat? Ook in die zin heeft de Derde Internationale grote nadelen aan de arbeidersbeweging toegebracht, dat zij bij honderdduizenden tot teleurstellingen heeft gevoerd, die het terugtrekken van die honderdduizenden uit die strijd ten gevolge hebben gehad. Ouderen kennen de hoge verwachtingen, die vlak na de wereldoorlog door de Derde Internationale gewekt werden. Wie thans de politiek van deze Internationale beoordeelt, kennis neemt van haar program en bovenal kennis neemt van haar dagelijkse praktijk, die weet, dat er van totaal verval gesproken moet worden.
Tienduizenden in de wereld hebben tijdens het voortschrijden van het verval korter of langer tijd oppositioneel werk geleverd in en naast de partijen der Derde Internationale. Verzameling van de oppositionele krachten werd zowel bemoeilijkt door het grijpen naar een strohalm bij het pogen van de sanering der Derde Internationale een tot nieuw leven wekkende doelstelling te maken. Zo goed als en in het leven der bolsjewistische partij opposities op de rechter — en op de linkervleugel groeiden, hebben wij internationaal duidelijk verschil kunnen constateren in de geestelijke bagage van linkse en rechtse opposanten. Het verval der Derde Internationale schreed voort, naarmate de overheersing van het stalinisme in die Internationale scherper tot uitdrukking kwam. Doch van een naar elkaar toe groeien der oppositionele stromingen buiten de Sovjet-Unie was geen sprake. Als zij zich uitspreken over het karakter van de Sovjet-Unie, de plicht tot verdediging van de Sovjet-Unie, dan ziet men door de jaren heen het scherp tegenover elkaar staan der oppositionele stromingen. Het overkomt aan het internationale centrum van de rechtse oppositie, de Brandlergroep, dat men zelfs nog na de monsterlijke processen in de Sovjet-Unie de treurige moed vindt tot verdediging der Sovjetbureaucratie. Het komt evengoed voor, dat men de wonderlijke constructie bij deze groepering ziet ontstaan: voor wat het binnenland betreft is het stalinisme een progressieve kracht, voor wat de internationale arbeidersbeweging betreft daarentegen een ernstige belemmering. Pas in de allerlaatste tijd is het Brandlercentrum na het beleven van de Spaanse ervaringen tot vrijmoediger stelling nemen tegen de Sovjetbureaucratie gekomen, pleit het voor de vorming van revolutionaire partijen en stelt het daarmee de kwestie van de nieuwe Internationale aan de orde.
Voor zover de linkse oppositie der Russische bolsjewistische partij aan het eind van de twintiger jaren leiding gaat geven aan het internationale trotskistische centrum, hebben wij nog tot in het begin van 1933 met de ziekte te maken, dat dit centrum de Derde Internationale wil saneren, zich dus tot oppositioneel werk wil beperken. Pas als Hitler in Duitsland aan de macht is gekomen, heft men de leuze aan van de vorming van revolutionaire partijen, gaat men meewerken aan de voorbereiding van de Vierde Internationale.
Groeperingen in de internationale arbeidersbeweging, die uit het marxisme leven, die de weg van Marx en Lenin willen gaan, die consequente klassenstrijd willen voeren, kunnen niet ontkomen aan die plicht internationale organisatie van de strijdkrachten der arbeiders tot stand te brengen. Onverdedigbaar van marxistisch standpunt, zeker in deze tijd, is de stelling, dat men in dit of dat kapitalistisch land niet tot stichting van een revolutionaire partij kan komen, zich tot een club beperken moet. Even onverdedigbaar zou het zijn nationale revolutionaire partijen te vormen en afwijzend te staan tegenover de internationale samenvatting van de aan elkaar geestelijk verwante groeperingen in de verschillende landen.
Men behoeft slechts naar het Londense bureau te kijken, in hoofdzaak bestaande uit groeperingen, die uit de Tweede Internationale stamden, om te weten, hoeveel moeite het kost zelfs maar openlijk uit te spreken, dat men op grond van het bankroet van Tweede en Derde naar de nieuwe Internationale wil.
In dat milieu heeft men diplomatenkunsten in praktijk gebracht om aan dergelijke formuleringen te ontkomen. De grootste specialiteit op dat gebied is tenslotte een propagandist van de Volks-fronterij geworden.
Onder hen, die openlijk uitspreken dat de stichting van de Vierde Internationale op de dagorde staat, die deze gedachte in hun propaganda en agitatie inleiden, hebben wij te maken met ernstig verschil van mening over de vraag hoe dat doel bereikt moet worden. Deze verschillen zullen wij nader belichten.