Deze versie: spelling
Transcriptie/HTML en contact: Adrien Verlee, voor het Marxists Internet Archive
| Hoe te citeren? — Graag bronvermelding !
Bron: De Internationale, Nederlandstalig theoretisch orgaan van de IVe Internationale, oktober, 1991, nr. 40
Deze versie: spelling
Transcriptie/HTML en contact: Adrien Verlee, voor het Marxists Internet Archive
| Hoe te citeren? — Graag bronvermelding !
Na het fiasco van de mislukte staatsgreep is het hele Sovjetsysteem in ontbinding geraakt. De ontwrichting van de ex Sovjet-Unie, de opschorting van activiteiten van communistische partijen in een aantal republieken en de liquidatie van de symbolen van het regime bekrachtigen de mislukking van de pogingen van Gorbatsjov om de bureaucratie te hervormen, de economie uit zijn staat van verval te trekken en de privileges van de bureaucratie te handhaven door de mechanismen van haar overheersing te moderniseren.
Nostalgie noch spijt! We laten geen traan om de ineenstorting van de meedogenloze dictatuur van een partijstaat, waarin incompetente pietluttige apparatsjiks het voor het zeggen hadden. Te lang hebben wij revolutionairen, tegenstanders van het eerste uur van het stalinisme, op deze ineenstorting moeten wachten. Veel te lang zag de arbeidersklasse in de Sovjet-Unie zich berooft van haar recht op vrije meningsuiting in een samenleving die beweerde haar emancipatie te brengen. Veel te lang al verstikken de volkeren en nationaliteiten in deze door de tsaar geconstrueerde en door Stalin verder gepolijste gevangenis.
Een hoofdstuk is afgesloten, een nieuw wordt geopend. De storm die sinds twee jaar door Oost-Europa raast en die nu ook in Moskou opgestoken is, maakt omvangrijke sociale krachten vrij. Zij roept massamobilisaties op, zoals die waarmee de putschisten te maken kregen. In deze processen kan een beweging voor zelforganisatie van de arbeid(st)ers en nationaliteiten op gang komen, kunnen vakbonden en andere organisaties zich gaan ontwikkelen en kan politiek pluralisme ontluiken.
Zonder enige twijfel heeft dit alles tijd nodig. Heel veel tijd. Het stalinisme drukt ook nu nog haar zware stempel op de volkeren die het er tientallen jaren ondergehouden heeft, wat leidde tot allerlei tragedies en avonturen. Het stalinisme heeft de verworvenheden van de Oktoberrevolutie grondig de nek omgedraaid en op dit moment ligt de weg open naar herstel van het kapitalisme. In de ogen van miljoenen mannen en vrouwen zijn de referenties en belangrijkste waarden van de arbeidersbeweging verduisterd, verzwolgen door rituelen, verhalen en praktijken van een bureaucratie die heerste met terreur. Het banier van het communisme is bezoedeld door het bloed van de ontelbare slachtoffers van de Moskouse processen en door de deportaties naar de Goelag. Geen wonder dus dat de storm in eerste instantie tegelijkertijd zowel de overblijfselen van een afschuwelijk regime meesleurt als de symbolen van die formidabele bevrijdende beweging die leidde tot de Oktoberrevolutie. Want liever dan met het vernieuwen van een door de oude heersers van het Kremlin verdraaide geschiedenis houdt men zich bezig met het uitbannen van het hele verleden. Vandaar ook dat oude apparatsjiks als Jeltsin zich cynisch bekeren tot de zegeningen van de ‘vrije markt’ en de oude populistische en zelfs Groot-Russisch nationalistische refreinen aanheffen.
Die verwarring zal op termijn overgaan, wanneer duidelijk wordt dat het streven van de volkeren naar gelijkheid, rechtvaardigheid en democratie niet te verenigen is met een economie gebaseerd op winstmaximalisatie. Daar liggen net als hier de gevaren op de loer van werkloosheid, armoede en ellende, een toename van chauvinisme en oorlogen. De uitkomst van dit alles staat geenszins vast. Daarom moet we ons voorbereiden op een nieuw hoofdstuk in de geschiedenis. Vastberaden en zelfbewust, gegrondvest op een lange traditie van strijd tegen het stalinisme, moeten we aan de slag met het weder opbouwen van een project waarin vrijheid gerealiseerd wordt door een veralgemeniseerd sociaal zelfbeheer, waarin iedereen werkelijk over zijn of haar eigen lot kan beschikken. Samen met iedereen die alle lessen uit de tragische ervaringen van deze eeuw wil trekken, zetten we ons daar voor in.