Vertaling: uit het Engels door Peter den Haan
HTML en contact: Adrien Verlee, voor het Marxists Internet Archive
| Hoe te citeren?
Bron: Nashe Slovo (Ons Woord) 4 augustus 1915
Vertaling: uit het Engels door Peter den Haan
HTML en contact: Adrien Verlee, voor het Marxists Internet Archive
| Hoe te citeren?
Het afgelopen jaar, alle driehonderdvijfenzestig dagen en nachten van voortdurende wederzijdse uitroeiing van de volkeren van de wereld, zal de geschiedenis ingaan als een schokkend testament van hoever de mensheid nog steeds gevangen zit aan schandalig blinde barbarij in wortels van haar maatschappij.
Om de Duitse mausers te stigmatiseren, die een grotere diameter hebben dan de geallieerde wapens, net zoals de Duitse granaten, die hun verstikkende stank verder verspreiden dan die van de Viervoudige Entente,[2] heeft de geallieerde redenaarskunst een nieuwe term verzonnen; “barbarie scientifique”, oftewel ‘wetenschappelijke barbarij’. De perfecte term! Het is alleen nodig deze term uit te breiden tot de gehele oorlog en haar maatschappelijk-historische achtergrond, ongeacht de staten of nationale grenzen. Alle technische krachten die de menselijke vooruitgang hebben geschapen worden nu gebruikt om de culturele fundamenten van de beschaving te vernietigen en bovenal om de mensheid uit te roeien. Dat is de ‘mobilisatie van de industrie’ waarover in alle talen van de Europese beschaving wordt gesproken. Geschoolde barbarij wordt bewapend met alle veroveringen van het menselijke genie, van Archimedes tot Edison, om alles wat collectief is gecreëerd door de mensheid, door Archimedes en Edison, van het oppervlakte van de aarde weg te vagen. Als de Duitsers zich in deze bloedige en waanzinnige wedloop weten te onderscheiden, is dat alleen omdat ze zich breder, systematischer en efficiënter hebben georganiseerd dan hun aartsvijanden.
En om de val van de mensheid een nog vernederender karakter te geven heeft de oorlog, met gebruik van de laatste trotse technologische overwinning; de luchtvaart, mensen de loopgraven in gedreven, in smerige aarden holen, in riolen, waar de heersers der natuur, door parasieten aangevreten en zich wentelend in hun eigen vuil, liggen te wachten op andere holbewoners, bedekt met luizen. En dit alles, volgens de politici en kranten in alle talen, om de beschaving te dienen. Zich kruipend op handen en voeten aan het aloude moeras te hebben ontworsteld door haar georganiseerde brein tegen de natuur in te zetten. Via heldhaftige revolutionaire oplevingen bracht zij elementen van de rede in staatsstructuren, zo de onveranderlijke blinde natuurkrachten vervangend. Uiteraard “met Gods zegen” en met de idee van soevereiniteit van het volk en een parlementair regime. Maar aan de wortels van het maatschappelijke leven, in haar economische organisatie bleef de mensheid nog steeds in de greep van duistere machten, buiten rationele controle vallend en die altijd spontaan tot uitbarsting dreigen te komen door opeenstapelende tegenstellingen, door zich daarna als wereldwijde catastrofes over de hoofden van de mensheid uit te storten.
Het, door kapitalistische ontwikkeling uit middeleeuws provincialisme en economische stagnatie gegroeide, verscheurde Europa schiep via een reeks van revoluties en oorlogen een aantal onvolledige “nationale” staten, uit zowel kleine landen als grootmachten en verweefde deze met elkaar in een opeenvolgende serie van wisselende allianties, tegenstrijdigheden, bondgenootschappen en vijandelijkheden, verdragen en overeenkomsten. Nergens nationale eenheid smedend, kwam de kapitalistische ontwikkeling in botsing met het raamwerk van de Staat dat ze had geschapen en ze heeft daar de laatste halve eeuw een weg omheen gezocht door voortdurende koloniale plundering, wat leidde tot een ‘gewapende vrede’, atypisch voor Europa. Dit systeem, waarin de heersende klasse zich economisch, politiek en psychologisch aanpaste aan de monsterlijke groei van het militarisme, monde uit in een oorlog om wereldoverheersing; de allergrootste en schandaligste oorlog ooit in de menselijke geschiedenis.
Al zeven van de acht grootmachten hebben zich met de oorlog ingelaten, met de dreiging van nummer acht;[3] zij proberen de kleinere landen achter zich te scharen om zo hun basis te verbreden (alle diplomatieke inspanningen komen hier op neer). Automatisch vervallen hierdoor de individuele deelbelangen, vermalen in de molen van wederzijdse verminking, uitputting en vernietiging. Door de algemeenheid, vormeloosheid en veelheid van haar doelen, waarin alle rassen en nationaliteiten naast en tegenover elkaar worden gezet, net als alle staatsvormen en gradaties van kapitalistische ontwikkeling, wil deze veroveringsoorlog aantonen dat zij geheel vrij is van enige raciale of nationale origine, politieke of religieuze vooroordelen - zij legt slechts simpelweg het feit open en bloot neer dat het verdere voortbestaan van landen en volken op basis van het kapitalistische imperialisme onmogelijk is.
Het systeem van allianties, zoals zich dat ontwikkelde na de Frans-Pruissische oorlog, ontstond vanuit de wens een garantie van stabiliteit te genereren door een militair evenwicht van elkaar bestrijdende partijen. Dit evenwicht, bewezen door de huidige uitputtingsoorlog, sluit van te voren een snelle en definitieve overwinning van een der strijdende partijen uit en maakt de uitkomst van de oorlog afhankelijk van een geleidelijk opbruiken van ongeveer dezelfde hoeveelheden materiële en morele bronnen der opponenten.
Aan het Westelijke Front bevinden zich de loopgraven in de 13e maand van de oorlog zich ongeveer op precies dezelfde plek als in de 2e maand. Dan weer eens tien meter naar voren, dan weer tien naar achteren; dankzij de lichamen van duizenden en tienduizenden soldaten. Op het schiereiland van Gallipoli, net als aan het nieuwe Oostenrijks-Italiaanse front gaven de lijnen van de loopgraven de lijnen van militaire hopeloosheid aan. Aan de Russisch-Turkse grens is er hetzelfde beeld, alleen op een meer provinciale schaal. Alleen aan het oostelijke (Russische) front trekken reusachtige legers, na een serie bewegingen in beide richtingen, zich nu terug op het lichaam van het gehavende Polen, allebei met de belofte “Polen te bevrijden”.
Uit dit beeld, opgewekt uit het blinde automatisme van de kapitalistische krachten en de bewuste schande van de heersende klasse, valt vanuit militair oogpunt op geen enkele wijze te herleiden, dat er hoop is of plannen zijn die tot een beslissende overwinning van een der strijdende kampen zou kunnen leiden. Als de heersende machten in Europa net zoveel goede als slechte historische bedoelingen hadden gehad, dan waren ze nog machteloos geweest om gewapenderhand de problemen op te lossen die de oorlog deden ontstaan. De strategische situatie in Europa is een mechanische uitdrukking van de impasse waarin de kapitalistische wereld zichzelf heeft gedreven.
Zelfs als de socialistische partijen machteloos waren om de oorlog in het begin te voorkomen, of de machtshebbers ter verantwoording te roepen, als ze vanaf het begin geen enkele verantwoordelijkheid voor deze wereldwijde slachting hadden genomen en de partijen hun onderlinge band hadden gebruikt om de mensen te waarschuwen tegen de heersers en hen aan de kaak te stellen, als ze een afwachtende rol hadden ingenomen – in de zin van revolutionaire actie, rekenend op de onvermijdelijke omslag in stemming van de bevolking; hoe groot zou dan nu niet de autoriteit van het internationale socialisme zijn in de ogen van alle volkeren. Misleid door het militarisme, belast door treurnis en toenemende tekorten, zouden hele massa’s zich des te sterker richten tot de echte herders van de volkeren! Kijk! In een staat van wanhoop proberen nu beide kampen van militaire grootmachten de kleinere staten in hun kamp te lokken; Roemenië, Bulgarije of Griekenland, om definitief de weegschaal in hun voordeel door te kunnen laten slaan, als waren ze Het Beloofde Land (l’Etat du Destin). Wat onder deze omstandigheden echt het doorslaggevende verschil zou maken is het gewicht van de Internationale, de grootmacht van het internationale socialisme, wiens woord een steeds sterkere echo zou veroorzaken in de hoofden der massa’s! Het programma der bevrijding , die elke individuele sectie van de gebroken Internationale nu door de bloederige modder achter zich aan sleept, aan de staart van hun eigen Generale Staf, zou een machtige realiteit kunnen worden bij een internationalistische benadering van het socialistische proletariaat tegenover alle krachten van de oude samenleving.
Maar de geschiedenis betoonde zich zelfs in deze tijd de stiefmoeder van de onderdrukte klasse. Haar nationale partijen namen niet alleen de oorspronkelijke successen van het proletariaat in zich op, niet alleen haar wens tot volledige bevrijding, maar ook alle twijfels van een onderdrukte klasse, haar gebrek aan zelfvertrouwen, haar instinct tot onderwerping aan de Staat. Deze partijen zijn passief deze wereldcatastrofe ingetrokken en, lafhartig van de nood een deugd makend, hebben ze zichzelf de taak opgelegd om een bloedige misdaad te verhullen achter de leugen van de bevrijdingsmythologie. Groeiend uit een halve eeuw van wereldtegenstrijdigheden was de militaire catastrofe een ramp die over werd gedragen op het bouwwerk van de 50 jaar oude Internationale. Deze verjaardag van de oorlog is ook de verjaardag van de verschrikkelijke ineenstorting van de sterkste partijen van het internationale proletariaat.
En toch zien we deze bloedige verjaardag tegemoet zonder enige mentale neergang of politieke scepsis. De revolutionaire internationalisten hadden het enorme voordeel dat zij hun positie hebben kunnen handhaven in het gezicht van deze grootste rampspoed ter wereld, door analyse, kritiek en revolutionaire vooruitziendheid. We hebben al het “nationale” punten scoren van de Generale Staven verworpen, niet alleen die met een goedkoop prijskaartje, maar ook die welke een toeslag met zich meebrachten. We zijn de zaken blijven zien zoals ze waren, zijn ze bij hun naam blijven noemen en hebben geanticipeerd op de logica van hun ontwikkelingen. We hebben kunnen zien hoe, in een waanzinnige caleidoscoop voor de ogen van een bloedende mensheid, oude illusies werden aangenomen en nieuwe programma’s haastig werden aangepast, goedgekeurd en in de maalstroom van gebeurtenissen faalden. Plaatsmakend voor meer illusies en programma’s die hetzelfde lot waren beschoren zodat de waarheid duidelijk werd. En de sociale waarheid is altijd revolutionair!
Het marxisme, de methode van onze oriëntatie tot het historische proces en het instrument tot interventie hierin, is in staat de inslagen van de 75mm kanonnen te weerstaan, net als de 42mm mausers. Het hield stand, terwijl de partijen die zogenaamd onder haar banier opereerden ten onder gingen. Het marxisme is geen fotografisch kiekje van het bewustzijn van de arbeidersklasse; het levert de wetten van de historische ontwikkeling van de arbeidersklasse. In haar strijd tot bevrijding kan de arbeidersklasse ontrouw zijn aan het marxisme, door de heftige druk van omstandigheden, waarvan de analyse juist het marxisme vormt; maar door het marxisme te verraden, verraadt de arbeidersklasse zichzelf. Door terugslag en teleurstelling, via tragische nederlagen tot een nieuw en hoger zelfbewustzijn komend, vindt de arbeidersklasse haar weg terug tot het marxisme, de laatste revolutionaire lessen in haar bewustzijn consoliderend en verdiepend.
Dat is het proces wat we het afgelopen jaar hebben gezien. De logica van de situatie waarin het proletariaat zich bevindt, verdrijft ze weg van het juk van het nationale bloc en verjaagt uit menig socialistisch brein de schimmel van het idealisme. Hoe laakbaar en jammerlijk zijn niet de de haastige pogingen van de officiële partijen op de vele partijbijeenkomsten , ondanks hun schijnbare succes, om de zegeningen van de revolutionaire rol van de het door de staat geleverde meliniet[4] toe te juichen en door veelvuldig herhaling de slaafse illusie van “verdediging van het vaderland” in te prenten om vooral niet de grote imperialistische route te verlaten!
De hopeloze militaire situatie, de parasitaire inhaligheid van de heersende kapitalistische klieken die zich hiermee voeden, de wijdverbreide groei van de gewapende reactie, de toenemende armoede onder de massa’s en als gevolg hiervan een langzaam maar zekere versobering onder de arbeidersklasse, dat is de huidige realiteit. En een verdere ontwikkeling hiervan is met geen macht ter wereld tegen te houden! In de ingewanden van alle partijen van de Internationale is een proces gaande, op dit moment alleen een ideologisch verzet, tegen het militarisme en de chauvinistische ideologie; een proces dat niet alleen de eer van het socialisme zal redden, maar ook de richting aangeeft hoe landen zich een weg uit deze oorlog kunnen banen, met haar leuze “tot het einde”, de definitieve uitdrukking van de doodlopende steeg van de “wetenschappelijke barbarij”.
Aan dit proces richting te geven is de hoogste taak die we kunnen vervullen op onze bloedige en onteerde planeet!
_______________
[1] Voor het eerst uit het Russisch vertaald door Pete Dickenson in Trotsky on World War One, Socialist Publications, 2015.
[2] Viervoudige Entente; het bondgenootschap van Engeland, Frankrijk, Rusland en Japan.
[3] De zeven grootmachten waren Duitsland, Engeland, Frankrijk, Oostenrijk-Hongarije, Rusland en Japan. Met de achtste werd de Verenigde Staten bedoeld.
[4] Een explosief chemisch mengsel.