Het is gemakkelijker vervalsingen te schrijven dan ze te weerleggen. In dit werk zijn we er slechts in geslaagd de meest in het oog springende vervalsingen te behandelen. Maar in wezen is de hele methode van Johnstones artikel vreemd aan het marxisme. Het is er niet op gericht de positie van Trotski duidelijk te maken om die dan te beantwoorden. Het vervalst Trotski’s ideeën om die belachelijk te maken. Zo'n benadering heeft niets gemeen met de methode van Marx, Engels, Lenin en Trotski, die altijd een duidelijke en eerlijke karakterisering gaven van de ideeën van hun tegenstanders zodat ze daarop in konden gaan.
Maar het definitieve bankroet van Johnstones positie wordt onthuld door een opmerking die hem bijna onopgemerkt uit de pen glipt:
“Een fundamentele marxistische kritiek van het stalinisme”, schrijft hij, “die nog steeds moet worden gemaakt, zal niet voortvloeien uit Trotski’s vooronderstellingen (...)”
Daar hebben we het dan! “De berg heeft een muis gebaard.” Zestien jaar na de dood van Stalin, dertien jaar na het Twintigste Congres, en Johnstones “fundamentele kritiek op het stalinisme” moet nog gemaakt worden!
Dat is de ongelooflijke conclusie die de leden van de YCL en de CP geacht worden te slikken van de ‘theoretici’ van hun beweging. Trotski’s ‘model’ is ‘wezenlijk verkeerd’, maar wat ons model aangaat — wel, we wachten er nog op tot het vorm aanneemt!
Wij nodigen de leden van de CP en de YCL uit hun eigen conclusies te trekken uit de laffe excuses van de Monty Johnstones. Stel de vraag aan de leiding: waarom kunnen jullie ons geen analyses geven en een uitleg van het stalinisme? Waarom produceren de Sovjetleiders geen analyse? Helaas, er zal geen antwoord op komen. Momenteel zijn de Sovjet-'kameraden’ druk bezig Stalin weer op te graven en ook de magere conclusies terug te nemen die in de vijftiger jaren aan hen werden ontworsteld. Natuurlijk, morgen zal Breznjev worden ‘afgezet’ en de een of andere ‘progressieve’ bureaucraat zal opnieuw concessies doen om te voorkomen dat de arbeiders gaan vechten. In feite zal de bureaucratie wat dan ook doen voor de arbeiders, behalve van hun rug af gaan!
Het is duidelijk dat deze discussie niet werd verwelkomd door de communistische partijleiding. Ze probeerden deze zolang mogelijk uit te stellen. Maar met hun nieuwe ‘onafhankelijke’, ‘democratische’ en ‘respectabele’ imago op het spel durfden ze de discussie niet langer te verhinderen. De gebeurtenissen die het wereldstalinisme in de afgelopen jaren hebben geteisterd hebben brede discussies uitgelokt in de rangen van de communistische partijen. Elke poging van de kant van de bureaucratie om bijvoorbeeld de discussie over Tsjecho-Slowakije tegen te gaan zou geleid hebben tot een debacle zoals in 1956. Hun daden worden hen door de gebeurtenissen opgedrongen.
De uitverkoop van de beweging van de Franse arbeiders door de stalinistische leiding veroorzaakte wijdverspreide protesten en verzet onder de achterban van de PC die, anders dan hun leiders, hun klassenbewustzijn en hun wens de samenleving te veranderen niet verloren hebben. Net zo hebbende gebeurtenissen in Frankrijk en Tsjecho-Slowakije de meest bewuste leden van de YCL en de CP aan het denken gezet over de fundamentele kwesties die de beweging aangaan. Dergelijke ontwikkelingen vinden ongetwijfeld plaats in de Italiaanse en de andere communistische partijen.
Gisteren werd het stalinisme geschokt door Hongarije en Tsjecho-Slowakije, door Frankrijk en de Chinees-Russische splitsing. Wat zal er morgen gebeuren? De komende periode opent het vooruitzicht van nieuwe en verschrikkelijke klassengevechten op een internationale schaal. Onder de bescherming van de naoorlogse hoogconjunctuur zijn nieuwe verse krachten gereed gemaakt die niet aangetast zijn door de wanhoop en het cynisme van de oudere generatie. De prachtige strijd van de Italiaanse en Franse arbeidersklasse vormt een voorbode van wat zal komen. De vraag is nu alleen nog wat het eerste zal komen — de socialistische revolutie in het Westen of de politieke revolutie in het Oosten?
In de hitte van grote gebeurtenissen zullen de nieuwe krachten van de revolutie gevormd en getest worden. Een groot deel van deze krachten zal, vooral in Frankrijk en Italië, maar ook in Groot-Brittannië komen van de communistische partijen en de communistische jongerenorganisatie. Het is de plicht van alle kameraden in deze organisaties om zich theoretisch voor te bereiden op de grote taken die ons wachten. Theorie is niet iets dat de partij-'intellectuelen’ je op een bordje kunnen aanreiken. Alle echte marxisten moeten zichzelf trainen en scholen in de fundamentele ideeën, methodes en tradities van het marxisme. De geschriften van Marx, Engels, Lenin en Trotski zijn geen droge, academische en irrelevante zaken, maar bevatten de levende lessen van de ervaring van de arbeidersbeweging van alle landen gedurende meer dan anderhalve eeuw. Wanneer leden van de CP en de YCL een rol willen spelen in het opbouwen van de beweging die de samenleving langs socialistische lijnen zal veranderen, dan moeten ze deze taak serieus nemen.
Op basis van gebeurtenissen en de schepping van marxistische, bolsjewistische kaders om deel te nemen in de onvermijdelijke beweging van de arbeidersklasse in Groot-Brittannië en internationaal, is de overwinning in de strijd voor een verenigde, harmonieuze socialistische wereldfederatie in laatste instantie verzekerd. De nachtmerrie van het stalinisme en het kapitalisme zal een nare herinnering uit het verleden worden en het opbloeien van de productieve krachten van de planeet, geïntegreerd onder een stelsel van democratische controle en planning, zal kunst, cultuur en wetenschap in staat stellen tot ongekende hoogten te stijgen. Voor de eerste keer zal de mensheid in staat zijn zich echt te ontwikkelen in een wereld die bevrijd is van oorlogen, armoede en onderdrukking.
Augustus-oktober 1969