V.I. Lenin
Het imperialisme als hoogste stadium van het kapitalisme
De laatste 15-20 jaar, vooral na de Spaans-Amerikaanse (1898) en de Boerenoorlog (1899-1902), gebruikt de economische, zowel als de politieke literatuur in de Oude en Nieuwe Wereld steeds meer het begrip “imperialisme” om het huidige tijdperk te kenschetsen. In 1902 verscheen te Londen en New York het “Imperialisme” van de Engelse econoom J.A. Hobson. De schrijver, wiens burgerlijk sociaal-reformisme en pacifisme in wezen overeenkomt met het huidige standpunt van de voormalige marxist K. Kautsky, gaf een zeer goede en uitvoerige beschrijving van de voornaamste politieke en economische bijzonderheden van het imperialisme.[1] In 1910 verscheen te Wenen het werk van de Oostenrijkse marxist Rudolf Hilferding: “Het financierskapitaal” (Russische vertaling, Moskou, 1912). Afgezien van ‘s schrijvers fout inzake de geldtheorie en een zekere neiging het marxisme met het opportunisme te verzoenen, geeft dit werk een uitermate waardevolle theoretische analyse van de “jongste fase in de ontwikkeling van het kapitalisme” — zoals de ondertitel van Hilferdings boek luidt.[2] In wezen beperkt alles wat de laatste jaren over het imperialisme werd geschreven — met name in het geweldig aantal artikels over dit onderwerp in tijdschriften en kranten, zowel als in resoluties, bvb. van de congressen te Chemnitz[3] en Bazel (herfst 1912) — zich vrijwel tot de door beide genoemde schrijvers ontvouwde, of juister gezegd samengevatte ideeën...
Hieronder zullen wij trachten in beknopte en zo populair mogelijke vorm, het onderling verband der fundamentele economische trekken van het imperialisme uiteen te zetten. Bij de niet-economische kant van de zaak kunnen wij niet stilstaan, hoezeer deze dit ook verdient. Verwijzingen naar de literatuur en andere aantekeningen, die wellicht niet alle lezers interesseren, brengen wij aan het eind van de brochure.
_______________
[1] Lenin heeft J. A. Hobsons boek “Imperialism. A Study” zeer grondig bestudeerd en in 1904 zelfs in het Russisch vertaald. In zijn “Schriften over het imperialisme” die voorstudies van het onderhavige boek inhouden, heeft Lenin niet alleen Hobson, maar ook vele andere burgerlijke economen uitvoerig besproken en gekritiseerd. — (Red.)
[2] Hoewel Lenin het feitenmateriaal dat Hilferding in zijn boek geeft, herhaaldelijk gebruikt om het monopolisme te kenschetsen, kritiseert hij deze schrijver toch voortdurend wanneer het om diens onmarxistische stellingen en conclusies gaat. Door de politiek van de economie te scheiden, komt Hilferding tot onjuiste definities en verdoezelt hij de doorslaggevende rol van de monopolies onder het imperialisme en de zich toespitsende tegenstellingen die daarvan het gevolg zijn, zoals de verdeling en de strijd om de herverdeling van de wereld, het parasitisme en de verrotting van het kapitalisme. — (Red.)
[3] Hier wordt bedoeld de resolutie over het imperialisme en de oorlog, die op 20 September 1912 te Chemnitz werd aangenomen op het congres van de Duitse sociaaldemocraten. In deze resolutie werd de imperialistische politiek gehekeld en speciaal de aandacht gevestigd op het grote belang van de strijd voor de vrede. — (Red.)