V.I. Lenin
Over Gorki
Hoofdstuk 6
16.XI.09.
Verzonden naar Capri.
Werken, 5de uitgave, deel 47, blz. 219-220.
Waarde Aleksej Maksimovitsj! Ik heb de hele tijd in de volledige overtuiging geleefd dat u en kameraad Michail de meest hardnekkige fractiemensen waren van de nieuwe fractie, waarmee het voor mij onzinnig zou zijn om te proberen op vriendschappelijke toon met hen te praten. Vandaag heb ik kam. Michail voor het eerst gezien, ik heb een openhartig praatje met hem gemaakt, zowel over de zaken als over u, en toen zag ik in dat ik me deerlijk had vergist. De filosoof Hegel heeft toch gelijk gehad, het is waar: het leven gaat voorwaarts dankzij tegenstrijdigheden en levende tegenstrijdigheden zijn vele malen rijker, veelzijdiger en rijker aan inhoud dan het de geest van de mens in eerste instantie toelijkt. Ik beschouwde de school alleen maar als een centrum van de nieuwe fractie[1]. En dat bleek onjuist te zijn — niet in de zin dat ze niet het centrum van een nieuwe fractie zou zijn (de school was dat centrum en is dat ook nu nog), maar in die zin, dat dit niet volledig is en niet de hele waarheid. Subjectief gezien hebben bepaalde lieden van die school zo’n centrum gemaakt, objectief gezien was ze dat ook, maar buitendien heeft de school ook geput uit het werkelijke arbeidersleven van de echte vooruitstrevende arbeiders. Het is zo gelopen, dat behalve de tegenstelling tussen de oude en de nieuwe fractie er op Capri een tegenstelling is ontstaan tussen een deel van de sociaaldemocratische intelligentsia en de arbeiders, die de sociaaldemocratie koste wat het kost en wat er ook moge gebeuren op de goede weg zullen zetten en dat zullen doen ondanks alle buitenlandse gestook en intriges, ‘histories’ e.d., enz. Daar staan mensen als Michail borg voor. En er is ook nog gebleken dat er op die school een tegenstelling is ontstaan tussen de elementen van de sociaaldemocratische intelligentsia op Capri zelf.
Uit de woorden van Michail, waarde A. M., maak ik op dat u het nu bijzonder moeilijk hebt. U hebt de arbeidersbeweging en de sociaaldemocratie net te zien moeten krijgen van een kant, en in verschijnselen en vormen, die de intellectuele kleingelovigen al meermalen in de geschiedenis van Rusland en West-Europa hebben gebracht tot wanhopen aan de arbeidersbeweging en de sociaaldemocratie. Ik ben ervan overtuigd dat dit met u niet zal gebeuren en na mijn gesprek met Michail zou ik u krachtig de hand willen drukken. Met uw kunstenaarstalent hebt u de arbeidersbeweging van Rusland — niet van Rusland alleen — zo’n enorme dienst bewezen en bewijst u nog zoveel diensten, dat het in geen geval voor u ontoelaatbaar is om u zover te geven aan de macht van zwaarmoedige stemmingen, die worden veroorzaakt door bepaalde episodes uit de buitenlandse strijd. Er zijn omstandigheden waarin het leven van de arbeidersbeweging onvermijdelijk deze buitenlandse strijd en de scheuringen en gestook en intriges tussen de verschillende kringen veroorzaakt — dat is niet omdat de arbeidersbeweging innerlijk zwak zou zijn of dat de sociaaldemocratie innerlijk onjuist zou zijn, maar omdat de elementen waaruit de arbeidersklasse haar eigen partij moet smeden te heterogeen en te verschillend van kaliber zijn. Maar zij zal haar in elk geval smeden, zij zal een schitterende revolutionaire sociaaldemocratie in Rusland smeden en zij zal dat sneller doen dat het vanuit het standpunt van de driewerf vervloekte emigrantentoestand soms lijkt, zij zal haar zekerder smeden dan men zich voorstelt, wanneer men oordeelt volgens een paar uiterlijke verschijnselen en aparte episodes. Daar staan mensen als Michail borg voor.
Ik schud u en Maria Fjodorovna hartelijk de hand, want ik heb nu de hoop dat wij elkaar nog niet als vijanden zullen kunnen ontmoeten.
Uw Lenin
Wl. Oelianoff.
4. Rue Marie Rose 4.
Paris. XIV.
_______________
[1] Bedoeld wordt de school die door Bogdanov, Aleksinski en Loenatsjarski in 1909 onder deelname van Gorki werd gesticht op het eiland Capri in Italië. Lenin weigerde om op deze school colleges te komen houden daar zij een fractiecentrum vormde voor otzowisten, ultimatisten en godbouwers.
De school heeft ongeveer vier maanden bestaan. In november 1909 scheidde een deel van de leerlingen zich onder leiding van N.J. Wilonow af van de bogdanovisten. Zij stuurden een protest naar de redactie van de ‘Proletari’ tegen het antipartij gedrag van de lectoren, waardoor zij uit de school werden gestoten. Op uitnodiging van Lenin kwamen zij naar Parijs, waar zij een reeks lezingen aanhoorden, onder meer gehouden door Lenin. Het op Capri achtergebleven deel van de toehoorders vormde in december 1909 tezamen met de lectoren de tegen de partij gerichte ‘Vperjod-groep’. De beraadslaging van de uitgebreide redactie van de ‘Proletari’ veroordeelde de school op Capri als ‘een nieuw centrum van een zich van de bolsjewieken afgescheiden fractie’.