Deze vertaling is tot stand gekomen met de hulp van velen, waaronder Leendert Erkelens, Hugo Buyssens, Corinne e.a. Natuurlijk ook David Danneels met zijn vertaling tot en met hoofdstuk 5.
Is een vertaling van Marx’ 3e boek belangrijk? Ontelbare keren is geschreven dat Das Kapital onmiskenbaar en onschatbaar maatschappelijk relevant is – en blijft.
Naast een massa andere redenen is de vertaling van dit werk ook belangrijk in die zin, dat men nu in het Nederlands kan lezen wat Marx schreef over de omzetting van arbeidswaarden in productieprijzen, het zgn. transformatieprobleem.
Als deze vertaling bijdraagt tot een beter begrip van deze wereld – ook om deze wereld meer beschaafd te maken – dan is er winst. Weliswaar geen kapitalistische winst. Gelukkig maar!
De vertaling waar ik verantwoordelijk voor ben, inclusief de fouten, maakt geen aanspraak op perfectie. Dat kan beter. Alles kan beter!
Na de publicatie van het derde deel van Het Kapitaal schreef Friedrich Engels in de vorm van een supplement en nawoord twee artikelen voor de Neuen Zeit. Ze werden gepubliceerd na zijn dood, en maken net als zijn inleiding deel uit van Het Kapitaal.
Sinds het derde boek van Het Kapitaal blootstaat aan publiek commentaar, kent het verschillende en uiteenlopende interpretaties. Dat was te verwachten. In deze publicatie was het voor mij belangrijk om een zo authentiek mogelijke tekst te produceren, de door Marx in Marx’ eigen woorden verkregen resultaten te presenteren, alleen in te grijpen waar het absoluut onvermijdelijk was, en ook bij de lezer geen twijfel te laten bestaan wie er tot hem spreekt.
Marx’ lange zinnen met vele bijzinnen en toelichtingen zijn niet gemakkelijk te vertalen. Toch maakt de context bij Marx, op enkele uitzonderingen na, steeds duidelijk wat hij bedoelt, of hoe het geïnterpreteerd kan worden, zelfs als het werkwoord een halve paragraaf verder moet gezocht worden, of gewoon ontbreekt, of niet overeenkomt met het onderwerp. Er werd niet getracht het geheel wat ‘leesbaarder’ te maken door lange zinnen op te splitsen of hier en daar wat bij te sturen. Integendeel, waar twijfel mogelijk was voor de betekenis werd dichter bij de Duitse tekst gebleven. Maar soms wordt een vertaling gedeeltelijk eigen interpretatie. Het moet zinvol blijven, zelfs als de betekenis niet eenduidig is. Ook andere vertalingen van Het Kapitaal kregen die kritiek. Het is onvermijdelijk dat dit met deze vertaling ook het geval zal zijn. Als de lezer zich dus afvraagt waarom deze of gene zin niet anders geformuleerd werd, waarom sommige zinnen grammaticaal niet wat opgepoetst werden, of waarom het eindproduct niet beter leesbaar is, dan was het om de ingrepen beperkt te houden. Anders dan veel filosofische literatuur van marxisten en niet-marxisten, zijn Marx’ geschriften trouwens, net als die van Ernest Mandel, erg toegankelijk en veel eenduidiger dan de secundaire literatuur laat vermoeden.
Hugo Buyssens & Adrien Verlee