Geboren op 13 mei 1903 in Padang aan de westkust van Sumatra. Werkte na het afronden van zijn school als hoofd van de islamitische Abadiah-school en was in de jaren 1924-27 actief in de Jong Sumatranenbond. Werd verkozen als jongste lid in de gemeenteraad van Padang en onderhield contacten met de leden van de Partai Komunis Indonesia (PKI). Na de opstanden tegen het kolonialisme (Java, 1926; West-Sumatra, 1927) en dreiging van een arrestatie vertrekt Effendi in 1928 naar Nederland om te studeren. Zijn studie economie rond hij niet af, wel wordt hij lid van de Perhimpunan Indonesia die mede onder zijn invloed in communistisch vaarwater komt. Daarnaast is hij actief in de Nederlandse sectie van de Liga tegen Imperialisme en Kolonialisme. In het cursusjaar 1932-1933 studeert onder het pseudoniem Alfaroes aan de Leninschool in Moskou. Terug in Nederland staat hij voor de CPN (1933) op de lijst voor de Tweede Kamerverkiezingen. Effendi deed als eerste Indonesiër zijn intrede in het Nederlandse parlement. Effendi wordt na de verkiezingen van 1937 herkozen en bekleed enkele bestuursfuncties binnen de partij. In 1938 komt hij in conflict met partijleider Paul de Groot in een discussie over de vakbeweging. In de oorlog verliest hij het contact met de partij en overleefd als enige CPN-Kamerlid de oorlog. Na de oorlog keert hij zich op de befaamde juli-conferentie tegen de partijleiding (juli-oppositie) en delft het onderspit. Effendi wordt later geroyeerd en doet vrijwillig afstand van zijn parlementszetel. In november 1946 keert Effendi met zijn gezin terug naar Indonesië. Na terugkeer is hij een poos lid van Partai Murba (Proletarische Partij) van Tan Malaka en Soekarni (1948). Hij was van oordeel dat de CPN de politiek van Lenin en Stalin had verlaten. Na de onafhankelijkheid (1949) verliet Effendi de Partai Murba en bleef ongeorganiseerd. Politiek was hij een adviseur van de voorzitter van de Masjumi-partij. Effendi werd praktiserend islamiet. Met Soeharto’s machtsgreep vernietigde hij zijn manuscripten, aantekeningen en documentatiemateriaal.
Roestam Effendi
1903-1979
Werken
De SDAP tegenover de Perhimpoenan Indonesia, 1929
De tactiek der sociaaldemocraten ten opzichte van de vrijheid van Indonesië, 1929
Indonesia’s jeugd in strijd tegen Hollandse heerschappij, 1933
Waarom Indonesiërs in de Kamer?, 1933
Rede van Roestam Effendi, uitgesproken in de Tweede Kamer, 1933
Hatta naar Japan, 1933
De muiters, 1933
Voor de nationale onafhankelijkheid van Indonesia – Ons antwoord aan Mussert, 1935
Verklaring van partijgenoot Roestam Effendi, 1936
Indonesia en Nederland reiken elkaar de broederhand, 1936
Van Moskou naar Tiflis, 1937
Vijf minuten speech van Roestam Effendi, 1937
Het Japanse gevaar voor Indonesië, 1938
Indonesië en Nederland, 1938
Quo vadis, Nederland?, 1945
