Ernest Mandel

Inleiding tot het marxisme

Geschreven: 1980
Bron: Inleiding tot het marxisme, Ernest Mandel, Uitgeverij Leon Lesoil, Antwerpen - Internationale Socialistiese Publikaties, Amsterdam
Deze versie: Derde herziene en aangevulde uitgave
Transcriptie: Ernest Mandel - Internet-Archief: www.ernestmandel.org
HTML: Fréderic, voor het Marxists Internet Archive, september 2005

Inhoud

Voorwoord

I. Klassenongelijkheid en klassenstrijd doorheen de geschiedenis

De sociale ongelijkheid in de hedendaagse kapitalistische samenleving
De sociale ongelijkheid in de vroegere samenlevingen
Sociale ongelijkheid en klassenongelijkheid
De sociale gelijkheid in de prehistorie
De opstand tegen de sociale ongelijkheid doorheen de geschiedenis
De klassenstrijd doorheen de geschiedenis

II. De economische oorzaken van de maatschappelijke ongelijkheid

De primitieve gemeenschappen gebaseerd op collectieve armoede
De neolithische revolutie
Noodzakelijk product en maatschappelijk meerproduct
Productie en accumulatie
Waarom alle egalitaristische revoluties in het verleden mislukt zijn
De oude bezittende klasse, rem op de economische ontwikkeling
De vrouwenonderdrukking, eerste veralgemeende vorm van sociale ongelijkheid

III. De staat, een instrument van klassenheerschappij

De sociale arbeidsdeling en het ontstaan van de staat
De staat in dienst van de heersende klassen
Gewelddadige dwang en ideologische ‘integratie’
Heersende en revolutionaire ideologieën
Sociale en politieke revoluties
Het bijzondere van de burgerlijke staat

IV. Van de kleine warenproductle naar de kapitalistische productiewijze

Productie voor de behoeftenbevrediging en productie voor de ruil
De kleine warenproductie
De waardewet
De verschijning van het kapitaal
Van kapitaal tot kapitalisme
Wat is meerwaarde ?
De voorwaarden voor het ontstaan van het moderne kapitalisme

V. De kapitalistische economie

De specifieke kenmerken van de kapitalistische economie
De werking van de kapitalistische economie
De evolutie van de lonen
De ontwikkelingswetten van het kapitalisme
De tegenstellingen die eigen zijn aan de kapitalistische productiewijze
De periodieke overproductiecrisissen
Eenmaking en verbrokkeling van het proletariaat

VI. Het monopoliekapitalisme

Van de vrije concurrentie naar afspraken tussen de kapitalisten
Concentratie in het bankwezen en het financiekapitaal
Monopoliekapitalisme en kapitalisme van de vrije concurrentie
De export van kapitaal
Imperialistische en afhankelijke landen
Het laatkapitalisme

VII. Het imperialistische wereldsysteem

De kapitalistische industrialisering en de wet van de ongelijkmatige en gecombineerde ontwikkeling
De uitbuiting van de semi-koloniale en koloniale landen door het imperialistische kapitaal
Het ‘klassen-blok’ dat aan de macht is in de half-koloniale landen
De nationale bevrijdingsbeweging
Het neokolonialisme

VIII. De oorsprong van de moderne arbeidersbeweging

De elementaire klassenstrijd van het proletariaat
Elementair klassenbewustzijn
Het utopisch socialisme
Het Communistisch Manifest — de marxistische theorie
De eerste Internationale
Verschillende organisatievormen van de arbeidersbeweging
De Commune van Parijs

IX. Hervormingen en revolutie

Evolutie en revolutie doorheen de geschiedenis
Evolutie en revolutie in het hedendaagse kapitalisme
De evolutie van de hedendaagse arbeidersbeweging
Het reformistische opportunisme
De noodzaak van een voorhoedepartij
De revolutionairen en de strijd voor de hervormingen

X. Burgerlijke en proletarische democratie

Economische en politieke vrijheid
De burgelijke staat in dienst van het kapitaal
Parlement en burgerlijk-democratische vrijheden
De grenzen van de burgerlijk-democratische vrijheden
Repressie en burgerij
Het fascisme en de manier om het de pas af te snijden
De proletarische democratie

XI. De eerste imperialistische oorlog en de Russische revolutie

De internationale arbeidersbeweging en de imperialistische oorlog
De imperialistische oorlog loopt uit op de revolutionaire crisis
De Februari-revolutie
De theorie van de permanente revolutie
De Oktoberrevolutie
De vernietiging van de kapitalisme in Rusland

XII. Het stalinisme

De mislukking van de revolutionaire opgang van 1918-1923 in Europa
De opkomst van de Sovjetbureaucratie
Aard van de bureaucratie, aard van de Sovjet-Unie
Wat is het stalinisme?
De crisis van het stalinisme
De economische hervormingen
Het maoïsme

XIII. Van de dagelijkse massastrijd naar de socialistische wereldrevolutie

De overwinningsvoorwaarden van de socialistische revolutie
De opbouw van de IVe Internationale
Onmiddelijke eisen en overgangseisen
De drie sectoren van de wereldrevolutie vandaag
Arbeidersdemocratie, zelforganisatie van de massa’s en socialistische revolutie

XIV. De verovering van de massa’s door de revolutionairen

De politieke differentiatie binnen het proletariaat
Het arbeiderseenheidsfront tegen de klassevijand
De offensieve dynamiek van de front ‘klasse tegen klasse’
Arbeiderseenheidsfront en volksfront
Politieke klassenonafhankelijkheid en eenheidsorganisatie van de klasse
Klassenonafhankelijkheid en bondgenootschappen tussen de klassen
De emancipatiebeweging van de vrouwen en de onderdrukte nationale minderheden in de ontplooiing van de antikapitalistische strijd

XV. De klassenloze samenleving

Ons socialistisch doel
De economische en maatschappelijke voorwaarden om dit doel te bereiken
Politieke, ideologische, psychologische en culturele voorwaarden om dit doel te bereiken
De etappen van de klassenloze samenleving

XVI. Het dialectisch materialisme

De universele beweging
De dialectiek, logica van de beweging
Dialectiek en formele logica
De beweging, functie van de tegenstelling
Enkele bijkomende problemen in verband met de dialectiek van de kennis
De beweging, functie van de totaliteit — het abstracte en het concrete
Theorie en praktijk

XVII. Het historisch materialisme

Productie en menselijke communicatie
Maatschappelijke basis en bovenbouw
Materiële en geestelijke productie
Productiekrachten, maatschappelijke productieverhoudingen en productiewijzen
Historisch determinisme en revolutionaire praktijk
Vervreemding en ontvoogding