Max Beer

Algemene geschiedenis van het socialisme



Geschreven: 1922-25
Bron: nv. Ontwikkeling – Amsterdam, 1927
Eerste versie: verschenen in vijf delen als Allgemeine Geschichte des Sozialismus tussen 1922-25
Vertaling: C.F.v.d. Horst
Deze versie: spelling en matige aanpassing zinsbouw naar hedendaags Nederlands. Geen nauwgezette controle gebeurd op naamgeving en dergelijke naar de hedendaagse standaarden
Boek: beschikbaar gesteld door Amaury Vanhooren
Transcriptie/HTML en contact: Adrien Verlee voor het Marxists Internet Archive

Laatste bewerking: 12 mei 2009


Inhoudsopgave

Eerste deel: De Oudheid

Inleiding

De betekenis van het begrip Oudheid
Theorie van het communisme der Oudheid: natuurrecht

Palestina

Maatschappelijke toestanden
Klassentegenstellingen en profetie
Om de sociale rechtvaardigheid
Pogingen tot hervorming
De Joodse communisten: de Essenen

Griekenland

Economische en maatschappelijke ontwikkeling
Economische tegenstellingen

Communistische praktijk in Sparta

De wetgeving van Lycurgus
Agis, de eerste communistische martelaar
De hervormingspogingen van Cleomenes
Communistische vestiging in Lipara

Communistische theorieën in Athene

Hervormingen van de middenstand door Solon
Kapitalisme en ontbinding
Plato
Aristoteles tegenover Plato en Phaleas
Sociale blijspelen
Aristophanes
Zeno. Communistische idealen. Helleens Egypte
Ondergang van Griekenland

Rome

Karakter van de Romeinse geschiedschrijving
Patriciërs en plebejers
Wereldpolitiek en oplossing. Romeinse Staatkunde
Strijd om de hervorming. Gracchus, Catilina, Cicero
Slavenopstanden
Spartacus

Romeinse kritiek van de maatschappij

Klachten van de onteigenden
Verlangen naar eenvoud, vrijheid en harmonie

Het oorspronkelijk christendom

Palestina vóór de opkomst van het christendom
Jezus
Het communisme in de eerste gemeenten
De Kerkvaders en het communisme
De communistische sekte van de Carpocraten
Het duizendjarige communistische Godsrijk
Ondergang van de Oude Wereld
De oorzaak van de ondergang van de Oude Wereld

Tweede deel: de middeleeuwen

Het maatschappelijk denken van de middeleeuwen

Aard en bronnen van het communisme in de middeleeuwen
De geest van het oudste christendom en van de patristiek
Gnosis en mystiek
Neoplatonisme. Plotinus
Een en ander over het natuurrecht in de middeleeuwen
Romeins en christelijk natuurrecht

Volksverhuizing en wederopbouw

De Germanen
De Kerk
De communistische kloostervestigingen

Van het communisme naar het persoonlijk eigendom

Economische toestanden in West- en Midden-Europa
Joachim van Floris. Amalric van Bena
Franciscus van Assisi, Duns Scotus, Marsilius van Padua, Willem van Occam
Domingo de Guzman, Thomas van Aquino

Het wezen van de ketters-maatschappelijke beweging

Geestelijke stromingen
De katharen
De katharen en het communisme
De Inquisitie

Uitbreiding en vervolging van de katharen

Bulgarije en de bogomilen
Italië. De strijd tussen paus en keizer
Arnoldisten. Humiliaten. Apostelbroeders
Frankrijk en de Waldenzen. Languedoc, de albigenzen
Vlaanderen: Begijnen en begharden. Lollharden
Duitsland: Waldenzen. Begijnen en begharden
Broeders van de Vrije Geest, de Duitse mystici. Broeders van het Gemene Leven

Derde deel: Nieuwe tijd van de 14e tot de 18e eeuw

Het einde van de middeleeuwen

De ondergang van de wereldmacht van paus en keizer
Maatschappelijke tegenstellingen

De boerenopstanden

Vlaanderen
Frankrijk: de jacquerie

Nationale en ketters-sociale worstelingen

Enige opmerkingen over de stromingen en over de leiders
Engeland: economische en maatschappelijke toestand
Revolutionaire woelingen
John Wycliffe
John Ball
De Engelse boerenopstanden
William Shakespeare en het communisme
Maatschappelijke en staatkundige ontwikkeling
Johannes Hus en zijn voorlopers
De hussietenoorlogen
Het communisme van Tabor

Het maatschappelijk verzet in Duitsland 1516-1535

De Eerste Duitse Omwenteling
Economie en politiek
Maatschappelijke gevolgen
Voorlopers van de Boerenoorlog
Communistische en sociaalhervormende stromingen in het humanisme, verdwijnende scholastiek en dopersbeweging
Sebastiaan Franck en Thomas Münzer
De Boerenoorlog en de Twaalf Artikelen
Onderwerping van de wederdopers. Het einde van de omwenteling
Naschrift

Het utopistische tijdperk

Nominalisme, Renaissance en humanisme

Engelse utopieën

Thomas Morus
Utopia
Kritiek op de maatschappelijke inrichting
Hervorming of omwenteling
De stichting en de instellingen van Utopia
Lord Bacon. Nieuw Atlantis
Winstanley: “De Wet der Vrijheid”
Chamberlen en Bellers als maatschappelijke hervormers
Burgerlijke theorieën betreffende de maatschappij. Maatschappelijk verdrag, Hobbes, Locke, Smith en Paley

De Italiaanse utopie

Thomas Campanella
De Zonnestaat
Bezwaren tegen het communisme

Kritiek op de maatschappij en utopieën in Frankrijk

Politiek en economisch leven
Beoordeling van de maatschappelijke inrichting: Meslier, Morelly, Mably
Beoordeelaars uit de burgerij: Rousseau, Linguet, Necker, Brissot
Utopistisch tafereel van Vairasse d’Allais
Navolgingen van de grote utopieën

Aanhangsel
De godsdienstig-communistische nederzettingen in Amerika

Vierde deel: De tijd van 1750-1860

De economische omwenteling in Engeland

De vruchten van de burgerlijke revolutie
Technische uitvindingen en fabriekssysteem
Smith, Bentham en Ricardo

Engelse kritiek op de maatschappij in de aanvang van de economische omwenteling

Robert Wallace: communisme en overbevolking
Spence en de hervorming van het grondbezit
Godwin en het anarchistisch communisme
Charles Hall: de theorie van de klassenstrijd

Pogingen tot een economische omwenteling in Frankrijk

Van voogdijschap tot vrijheid
De fysiocraten: economische vrijheid. Laissez faire, laissez aller

De Franse omwenteling

De klassen en de conflicten van de grondwet
De revolutionaire dictatuur
De grondwet van 1793
Lange en Dolivier

De samenzwering van Babeuf en de zijnen

Oorzaak, leus en doel
Filippo Buonarroti en de revolutionaire dictatuur
Het verloop van de samenzwering

Terugwerking op Duitsland

Economische opleving en politieke druk
Communisme bij Wieland en Heinse
Sociaal-godsdienstig-ketterse-stromingen: Weishaupt
Gotthold Ephraim Lessing
Friedrich Christoph Oetinger
Fichte

Tijdperk van Napoleon en van de Restauratie

Oorlog, wereldpolitiek en speculatie
Charles Fourier
Saint-Simon
De saint-simonisten

Begin van de arbeidersbeweging in Engeland

Invloed van de Franse omwenteling
De luddisten (machinevernielers)
Ontwakende geestdrift
Robert Owen
Combe, Gray, Thompson, Morgan, Bray
Individualistische sociologen: Ravenstone, Hodgskin

Eerste sociaalrevolutionaire arbeidersbeweging in Engeland: 1825-1855

Burgerlijk-proletarisch verbond voor het kiesrecht (1825-1832)
Antiparlementarisme en syndicalisme (1832-1835)
Chartisme (1836-1855)

Frankrijk (1830-1848)

Het burgerkoningschap
Klassenverdeling in bourgeoisie en volk
Geheime samenzweringen en aanslagen
Auguste Blanqui
Socialisten en sociologen: Pecqueur, Proudhon, Cabet, Leroux, Blanc
Februariomwenteling. 1848

Vijfde deel: de Nieuwste tijd tot 1920

Duitsland (1800-1847)

Oorlogen. Nationale vrijheid en eenheid
Economische en maatschappelijke gisting
Socialistische levenstekenen, kritiek, dichtkunst, tijdschriften (1825-1847)
Sociaalkritische en sociaalrevolutionaire pogingen. Gall. Büchner

Duitse revolutionaire verenigingen in het buitenland

De Bond van de Bannelingen
De Bond der Rechtvaardigen. Weitling
Weitling en de revolutionaire dictatuur
De levensavond van Weitling
Ontwikkeling van de “Rechtvaardigen” tot de Communistenbond

Politieke en sociale bewegingen in Duitsland (1840-1847)

Stormvogels
Sociale poëzie. Heine, Meiszner, Beck
Kritiek van de maatschappij: Hesz, Grün, Lüning, Oelckers

Karl Marx

Zijn betekenis
Marx en de denkvorming van Hegel
De materialistische opvatting van de geschiedenis
De klassenstrijd
De kern van zijn economische leer
Evolutie en revolutie
Zijn vriendschap met Friedrich Engels
Oprichting en statuten van de Communistenbond
De terugwerking van het communisme op Duitsland. Stefan Born. Proces-Mentel

De Duits-conservatieve sociale hervorming

Haar romantisch karakter
Marlo-Winkelblech
Karl Johann Rodbertus

De Tweede Duitse Revolutie (1848-1849)

Politieke gebeurtenissen
Maatschappelijke stromingen. (1848-1849)
Het einde van de Communistenbond

Samenleving en politiek

Het tijdperk van het liberalisme
De overgang tot imperialisme en socialisme

De tijd van de Eerste Internationale

Lassalle en de Algemene Duitse Arbeiders Vereniging
Oprichting en verloop van de Eerste Internationale
De Commune van Parijs

Het tijdperk van het imperialisme (1880-1914)

De economische wortels van het imperialisme
Uitbreiding van het socialisme. Karl Kautsky

De Tweede Internationale (1889-1914)

Van welslagen en mislukken
De Tweede Internationale en de oorlog
Duitsland
Oostenrijk-Hongarije
Groot-Brittannië
Frankrijk
Italië
Rusland-Polen
De Verenigde Staten van Noord-Amerika

Wereldoorlog en revolutie (1914-1920)

Defect en scheuring in de Tweede Internationale
De Russische Revolutie
De Derde Duitse Revolutie (1918-1919)
Sociale gisting in Frankrijk en Groot-Brittannië (1917-1924)

De socialistische arbeidersbeweging in Nederland

De minder belangrijke partijen

In Europa
In Australië, Zuid-Afrika, Zuid-Amerika, Azië


Zoek knop